Poštovani pośetioci, predstavljamo vam zajednički rad Radmile Rašović i Dubravke Odalović „ELEKTRONSKI SERVISI U BIBLIOTEKAMA NA UNIVERZITETU CRNE GORE“. Zahvaljujemo se autorkama, gosp. Rašović i gosp. Odalović koje su omogućile da ovaj rad integralno objavimo i na taj način pravilno sagledamo neophodnu vezu naprednih tehnologija i bibliotekarstva. Ovo je prvi put da objavljujemo rad iz ove oblasti, pa je tim prije on od posebnog značaja za pośetioce Montenegrine. Nadamo se da ćemo i u narednom periodu objaviti još radova iz ove oblasti.

Objavljivanje sadržaja na našem portalu ima potpuno neprofitni karakter i služe isključivo u edukativne svrhe. Zabranjeno je preuzimanje sadržaja sa našeg portala i dalje reprodukovanje u drugim medijima bez odobrenja autora.

 

Radmila Rašović, Dubravka Odalović

Elektronski servisi u bibliotekama na Univerzitetu Crne Gore

 

SAŽETAK:

Rad razmatra informacijsku pismenost u okviru visokoškolskog bibliotekarstva na Univerzitetu Crne Gore. Profesija bibliotekara zbog prirode posla – bibliografska obrada podataka, organizacija, pretraživanje i diseminacija informacija – ima potrebu i prednost u sticanju informacijskih vještina i kompetencija. U radu se analiziraju statistički podaci o korišćenju sljedećih elektronskih servisa: javno dostupni katalozi (OPAC) i raspoložive elektronske kolekcije (baze podataka sa obezbijeđenim pravom pristupa na nivou Univerziteta, kao i baze podataka  na nivou univerzitetskih jedinica i povremeno dostupne baze), na osnovu kojih je dat presjek trenutnog stanja. Podaci pokazuju da su postojeći elektronski servisi nedovoljno iskorišćeni i da je neophodna permanentna obuka korisnika, a i samih bibliotekara. Danas, kad su u toku opsežne reforme nastavno-naučnih procesa i bibliotečkog sistema na Univerzitetu Crne Gore, očekuje se uspostavljanje novog oblika partnerstva i dinamizacija odnosa između fakulteta i biblioteka, usmjeravanje sredstava u informacijske resurse i razvoj stručnih kompetenicija za njihovo korišćenje. Bibliotekari su spremni da uče u cilju osavremenjivanja obrazovno-informacijske funkcije, da preuzmu inicijativu u uvođenju i pružanju usluga u digitalnom formatu i promovišu informacijsku pismenost koja je preduslov za razvoj intelektualnih sloboda i jačanje kapaciteta za transfer znanja. Zaključujemo da je bibliotekarima i korisnicima bibliotečkih servisa  prioritet sistemski organizovana edukacija u strateškom korišćenju elektronskih resursa.

 

Ključne riječi: akademske biblioteke, bibliotekari, informacijska pismenost, elektronski servisi, Univerzitet Crne Gore

 

1. UVOD

 

Vrijednosti individualne slobode i otvorene komunikacije postale su presudne u stvaranju nove drušvene prakse. Otvorenost Interneta, kao njegova najvažnija odlika, osnažila je i pospješila nove oblike saradnje i razmjene informacija, što se pokazalo kao snažan podsticaj inovativnosti i kreativnosti. Novi mediji, novi oblici društvenosti, komunikacija informacija, sve to je doprinijelo stvaranju jednog potpuno novog koncepta društva. Tragom takvih promjena Zigmunt Bauman (2011) je ovo doba označio metaforom tekuća moderna ili prosto izlazak iz hardverske u softversku modernu u kojoj je samo promjena konstantna. Internet je kao temelj ljudskog znanja i ljudske misli omogućio pristup obilju informacija i podataka koje zapravo treba znati pretražiti, prikupiti, odabrati i pravilno koristiti. Ovladavanje ovim vještinama je temelj informacijske pismenosti. Uspjeh i napredak svakog društva u 21. vijeku zasniva se na sposobnostima pronalaženja i korišćenja informacija. U protivnom, društvo može bitisati u „digitalnom rascjepu“, tj. neko će znati da se služi novim tehnologijama i vještinama, a neko ne (Špiranec 2003 p. 10). Profesija bibliotekara zbog prirode posla – bibliografska obrada podataka, organizacija, pretraživanje i diseminacija informacija – ima potrebu i prednost u sticanju informacijskih vještina i kompetencija.

Na Univerzitetu Crne Gore (u daljem tekstu: UCG) u ovom trenutku u toku su opsežne reforme kojima se crnogorsko visoko obrazovanje usklađuje sa obrazovnim sistemima razvijenih zemalja i osavremenjuje se organizacijska struktura u opštem smislu. Biblioteke su se našle na ozbiljnoj organizacijskoj i razvojnoj prekretnici gdje se od njih očekuje aktivna podrška nastavno-naučnim procesima kroz implementaciju novih servisa,  inoviranje i pružanje usluga u digitalnom obliku i uopšte uspješan odgovor na zahtjevne potrebe akademske zajednice, savremene nauke, moderne nastave i učenja. Kompleksno zamišljena organizacijska reforma sistema[1] u kroki verziji se može opisati kao mreža biblioteka koju čine Centralna univerzitetska biblioteka (opštenaučna biblioteka) sa 7 (sedam) dislociranih fakultetskih biblioteka/odjeljaka (koji su smješteni u prostorijama matičnih fakulteta)[2]. Centralna univerzitetska biblioteka sa odjeljcima je upravno-organizacioni dio Rektorata UCG sa sjedištem u Podgorici. Posredno, predviđene reforme impliciraju nove mogućnosti za razvoj partnerstva fakulteta i biblioteka u procesu transformacije učenja i nastave. Očigledna je potreba  da biblioteke svoj „široki“ fokus, koji obuhvata učenje u smislu korišćenja bibliotečkog fonda i čitaonica, transformišu i usmjere na uže područje djelovanja koje bi podrazumijevalo ciljano korišćenje bibliotečkih usluga sa akcentom na informacijske resurse. Informacijska pismenost bibliotekara, kao mehanizam za korišćenje i prenos znanja u informacionom okruženju, ima čvrsto postavljene temelje kroz kontinuiranu edukaciju za upotrebu bibliografskih i naučnih baza podataka, koja se ogleda u pretraživanju, obradi, diseminaciji i evaluaciji informacija. Karika koja nedostaje, a koja bi objedinila i ispunila zahtjeve akademske zajednice i biblioteka su odgovarajući elektronski servisi: web strana biblioteke, elektronska referensna služba, elektronsko isporučivanje dokumenata (posredovano) i obuka korisnika za upotrebu elektronskih servisa.

Elektronski servisi koji se koriste u jednoj akademskoj zajednici, kao jedan od indikatora informacijske pismenosti korisnika, dobar su osnov za istraživanje i pozicioniranje te zajednice u odnosu na srodne u bližem ili širem okruženju. Elektronske servise koji su u upotrebi na UCG u ovom momentu čine: online katalog COBISS/OPAC, digitalni repozitorijum PHAIDRA, naučne baze EBSCO i, povremeno, baze koje se bave određenim naučnim oblastima u užem smislu (u free trial-u). Popis naučnih baza u otvorenom pristupu dat je na web strani Univerziteta Crne Gore u podmeniju Centralne univerzitetske biblioteke. Podaci o korišćenju servisa u bibliotekama na UCG, dobijeni iz automatizovanih sistema naučnih baza, iz bibliografske baze u koju su integrisane akademske biblioteke UCG i iz digitalnog repozitorijuma, predstavljaju jedan od indikatora informacijske pismenosti.

 

2. ELEKTRONSKI SERVISI

 

Za nauku i istraživače, bez obzira na geografski i društveno-ekonomski milje kojem pripadaju, potreba za naučnim informacijama i komunikacijom je imperativ u naučno-istraživačkom radu. Pojava i razvoj brojnih elektronskih servisa doveli su do značajne promjene paradigme naučne komunikacije. Broj naučnih informacija u digitalnom obliku je u stalnom porastu. U akademskoj zajednici se potencira potreba za novim, savremenim izvorima informacija koje obezbjeđuju relevantni elektronski servisi. Činjenica je da odgovarajući i pažljivo odabrani servisi mogu „potaknuti korisnike i utjecati na razvijanje navike korištenja elektroničkih časopisa” (Konjević, Pažur 2002 p. 2).

Cilj studije o korišćenju elektronskih servisa na Univerzitetu Crne Gore je da predstavi nivo njihovog korišćenja koji posredno svjedoči o informisanosti korisnika o dostupnim servisima i o prihvatanju elektronskih izvora informacija od strane korisnika, a označava i (ne)dovoljan broj dostupnih servisa. Podaci koji su predstavljeni u radu dobijeni su iz automatizovanih sistema o korišćenju elektronskih servisa na Univerzitetu Crne Gore i odnose se na period od oktobra 2015. do aprila 2016. godine. Potencijalni broj korisnika biblioteka i elektronskih servisa čini više od 21 000 studenata koji studiraju na nekom od 19 fakulteta Univerziteta Crne Gore, oko 750 nastavnog osoblja i preko 600 angažovanog nastavnog osoblja[3].

 

2.1. ONLINE KATALOG (OPAC)

 

Univerzitetska biblioteka UCG i Nacionalna biblioteka Crne Gore su 2001. godine uspostavile COBISS.CG (Kooperativni online bibliografski sistem i servisi) koji povezuje crnogorske biblioteke u nacionalni bibliotečko-informacioni sistem sa uzajamnom katalogizacijom, uzajamnom bibliografsko-kataloškom bazom podataka (COBIB) i lokalnim bazama podataka biblioteka koje učestvuju u izgradnji sistema. Bibliotečka građa svih biblioteka članica sistema COBISS.CG, među kojima devet[4] biblioteka UCG, je dostupna preko elektronskog kataloga http://vbcg.vbcg.me/cobiss/. Katalog se formira kao duboki katalog koji korisniku omogućava da preko bibliografskog zapisa direktno pristupi publikacijama u digitalnom obliku. Mrežu biblioteka UCG u organizacijskom smislu u narednom periodu očekuje reforma i instalacija jedinstvenog univerzitetskog COBISS/OPAC-a sa prilagođenim izgledom interfejsa, budući da lokalne baze fakultetskih odjeljaka u ovom trenutku nijesu udružene u zajedničku bazu.

 

Tabela 1. Statistika korišćenja bibliografske baze akademskih biblioteka UCG od oktobra 2015 – aprila 2016. god.

 

Biblioteka	Broj pretraga	Pretrage – procenti	Broj prikazanih zapisa	Prikazani zapisi – procenti
Arhitektonski fakultet	297	1.13%	259	0.95%
Biblioteka prirodno-mat. i tehn. nauka	370	1.41%	185	0.68%
Ekonomski fakultet	11813	44.97%	14273	52.11%
Filozofski fakultet	1430	5.44%	843	3.08%
Fakultet za pomorstvo	437	1.66%	442	1.61%
Fakultet političkih nauka	2707	10.30%	2247	8.20%
Medicinski fakultet	622	2.37%	439	1.60%
Pravni fakultet	1835	6.98%	1845	6.74%
Univerzitetska biblioteka	6760	25.73%	6857	25.03%
Total	26271		27390

 

Statistika korišćenja[5] COBISS/OPAC-a pokazuje da je 44.97% korisnika pretraživalo bazu Biblioteke Ekonomskog fakulteta, a oni su, takođe, pregledali više od polovine od ukupnog broja prikazanih bibliografskih zapisa. Procenat pretraživanja fonda Univerzitetske biblioteke čini po 25% u obje kolone. Značajno je napomenuti da fakultetske biblioteke/odjeljci posjeduju manji bibliotečki fond za pozajmicu. Ukupni bilans pretraživanja bibliografske baze je u većini nezadovoljavajući, posebno ako se ima u vidu broj studenata i nastavnika. Najbrojnija, studentska populacija koja je, uglavnom, upućena na udžbeničku literaturu u štampanom obliku[6], u poznavanju i korišćenju kataloga ne pokazuje elementarnu informacijsku pismenost. Bibliotekari primjećuju da studenti pri izradi radova, nakon vraćanja pozajmljenih publikacija, ponovo traže istu literaturu da bi popisali korišćene izvore, iako te podatke mogu naći na OPAC-u, što govori o neinformisanosti o postojanju elektronskog kataloga biblioteka. Istraživanje[7] je pokazalo da je takvih korisnika u studentskoj populaciji 40.7% (Kovačević 2011). Od 59.3% studenata koji  znaju da katalog postoji,  njih 32.3% zna da se katalog može koristiti od kuće (Ibid.). Kad se radi o najfrekventnijem načinu i tehnikama pretraživanja kataloga, studenti su se odlučili za pretrage po autoru, naslovu i izdavaču, dok samo 7% studenta pretražuje katalog po predmetu (Ibid.). Znanje o korišćenju Bulovih operatora u pretraživanju ima poražavajući procenat od svega 7.9% studenata, odnosno 85.7% ne zna šta su Bulovi operatori, dok je ostatak dao netačan odgovor (npr. „and“ nije Bulov operator i sl.) (Ibid.).

 

2.2. PHAIDRA

 

Koncept otvorenosti, cirkulacije i razmjene znanja zahtjeva poštovanje određenih postupaka i pravila ponašanja. Niz dokumenata donijet je na globalnom, kao i smjernica na nacionalnom nivou. Koncept OER (eng. Open Educational Resource) koji označava otvorene obrazovne resurse, prvi put je 2002. god. upotrebio UNESCO na svom forumu. OER je licencirani obrazovni sadržaj za istraživanje i učenje (Krelja Kurelović, 2013). U tom kontekstu su nastale Budimpeštanska inicijativa o otvorenom pristupu (2002); Berlinska deklaracija o otvorenom pristupu naučnim informacijama (2003); Budimpeštanska deklaracija o pravu na pristup informacijama (2008); Izjava o otvorenom pristupu (IFLA 2011), Pariška deklaracija o otvorenom pristupu obrazovnim resursima (2012). Stoga, digitalni servis PHAIDRA (Permanent Hosting, Archiving and Indexing of Digital Resources and Assets) koji je na UCG instaliran 2012 god., odražava ideju slobodnog dijeljenja znanja, “globalno pravo pristupa i dopuštenje da umnože, koriste, distribuiraju, prenesu i prikažu djelo, te pravo na izradu i distribuciju izvedenih djela, na bilo kojem digitalnom mediju za svaku odgovornu svrhu, uz odgovarajuću napomenu o autorstvu” (Berlinska deklaracija, 2003).

Digitalni repozitorijum PHAIDRA predstavlja sistem za trajno arhiviranje, čuvanje, indeksiranje i korišćenje svih vrsta digitalnih objekata koji nastaju u toku nastavnog, naučnog i istraživačkog rada na Univerzitetu (phaidra.cis.ac.me) i jedina je digitalna zbirka na UCG. Integralni dio digitalnog repozitorijuma predstavlja podsistem doktorskih disertacija odbranjenih na Univerzitetu Crne Gore – E-teze Univerziteta Crne Gore (eteze.ucg.ac.me). Repozitorijumu doktorskih disertacija se može pristupiti i preko bibliografske baze COBBIB.CG. Iako je PHAIDRA implementirana 2012. godine, arhiv sadrži oko 1000 objekata, od čega su 121 doktorske disertacije.

 

2.3. EBSCO i BLOOMSBERY Collections

 

EBSCO je agregator koji referiše časopise većeg broja izdavača, servis  koji daje mogućnost izbora naučnih baza[8] multidisciplinarnog sadržaja koje se mogu pretraživati pojedinačno ili više njih istovremeno. Licenciranim pristupom EBSCO bazama za UCG koordinira Centralna univerzitetska biblioteka od 2001. godine a pristup je omogućen preko akademske mreže UCG.

 

Tabela 2. EBSCO: UCG Session Usage Report Site: UNIVERSITY OF MONTENEGRO 

Detail Level: Site  Period: October 2015 – April 2016

 

Site	Year	Count	Average Lenht	Searches	Total Full Text	PDF Full Text	Abstract	Image/Video, Smart Link, Custom Link
UCG	2016	350	41	3060	1543	1315	1052	42
UCG	2015	433	44	3674	752	462	938	30
Total		908	90	6734	2295	462	1990	72

 

Na osnovu iskustava bibliotekara u akademskim bibliotekama, korisnici EBSCO baza su, u najvećem broju, studenti na magistarskim i doktorskim studijama, kao i profesori i saradnici u nastavi, što je i za očekivati imajući u vidu visoke standarde pri sticanju naučnih zvanja. Najviše sesija u 2015. godini bilježi Centralni informacioni sistem (63), slijede Prirodno-matematički fakultet (47), Biotehnički fakultet (32), Fakultet političkih nauka (31). U 2016. godini najaktivniji su bili korisnici sa Biotehničkog fakulteta (56) i Prirodno-matematčkog fakulteta (32), a slijede Arhitektonski fakultet i Rektorat UCG (23) i Pravni fakultet (21). Studenti osnovnih studija koriste baze najčešće za potrebe izrade diplomskih radova, prije svega uz pomoć bibliotekara. Prema istraživanju (Kovačević 2011) 2/3 studenata nije znalo da UCG ima licencirani pristup EBSCO bazama.

Mora se uzeti u obzir da EBSCO baze sa obezbijeđenim pristupom na UCG ne pokrivaju pojedina naučna područja u dovoljnoj mjeri, te da se zbog toga koriste u ograničenom opsegu. To najbolje iliustruje korišćenje BLOOMSBERY kolekcija koje su usmjerene na društvene i humanističke nauke. Dobijeni podaci su impresivni i pokazuju da je za dva mjeseca pristupa Blommsberi kolekcijama u slobodnom pristupu (eng. free trial) zabilježen značajan broj korišćenja ovog servisa. BLOOMSBERY Collections daju brzi pristup kvalitetnim istraživanjima u društvenim i humanističkim naukama. Kolekcije sadrže preko 4000 naslova.

 

Tabela 3. Statistika korišćenja BLOOMSBERY Collections u slobodnom pristupu (eng. free trial) u periodu februar-mart 2016. godine

 

Month	Titles	Total for all titles
February	1720
Mart	3626
Total	5346	703[9]

 

Korišenje BLOOMSBERY Collections u ovako značajnom broju, u periodu od svega dva mjeseca,  ukazuje na potrebu proširenja ponude naučnih baza na UCG, posebno u društvenim i humanističkim naukama s obzirom na to da je ponuda naučnih baza u otvorenom pristupu iz oblasti biomedicinskih i tehničkih nauka znatno bogatija.

 

3. ZAKLJUČAK

 

Studija pokazuje da su u bibliotekama na Univerzetu Crne Gore elektronski servisi nedovoljno iskorišćeni, da korisnici nisu dovoljno informisani o njima, ne znaju kako da im pristupe, niti što sve nude. Dominantan obrazac zadovoljavanja informacijskih potreba je sveden na tradicionalne oblike pozajmljivanja knjiga, korišćenje čitaonice i visok stepen upućenosti i povjerenja u bibliotekara. Prema primarnim istraživanjima Vesne Kovačević (2011), pored povjerenja u bibliotekare, studenti su u veoma visokom procentu iznijeli stav da žele da uče o korišćenju bibliotečkih servisa. Uvođenje discipline „informacijska pismenost“ u kurikulume odgovarajućih predmeta na prvoj godini osnovnih studija, uvela bi studente na pravi način u informaciono društvo. Za sada UCG raspolaže online modulom www.il.ac.me[10] koji je otvoren za sve korisnike. Modul je koncipiran tako da korisnik usvaja osnove praktične strategije za pretraživanje i vrednovanje informacija ili unapređuje svoje vještine u informacijskoj pismenosti.

Sa druge strane, tranzicione okolnosti doprinijele su razvoju izvjesne pasivnosti samih bibliotekara. Oni se još uvijek kreću u domenu tradicionalnog bibliotekarstva ili, kako bi Bauman (2011) rekao, u hardverskoj modernosti, dok vrijeme softverske modernosti zahtijeva stalno preoblikovanje i vajanje u vremenu. Biblioteke koje su se bavile organizovanjem i upravljanjem kolekcijama publikacija u štampanom obliku i čiji su prioritet bili „izgradnja, rast, klasifikacija, katalogizacija, čuvanje“, sada se okreću korisniku što predstavlja revolucionarnu fazu u procesu prelaska od „dokumentarističkog ka informacionom pristupu, odnosno od usmjerenosti na sistem ka usmjerenosti na korisnika“ (Le Koadik 2005 p. 118). U biti, korisnicima elektronskih servisa su potrebne interaktivne i dostupne kolekcije, dok je za biblioteke od najvećeg značaja da uhvate korak sa vremenom, transformišu se u skladu sa njim i fokusiraju na prenos informacija, kontrolisan pristup znanju i pomoć korisnicima u ovladavnju vještinama u informacijskoj pismenosti. 

Stoga, „Uspjeh programa informacijske pismenosti…“, „nedvojbeno počiva na modelima suradnje knjižničara i nastavnog osoblja“ (Špiranec 2003 p. 11). Profesori su ti koji treba da postave standarde i zahtjeve u učenju i ishodima učenja. Na kraju, nova paradigma obrazovanja – aktivno i doživotno obrazovanje temeljeno na informacijskim resursima od usmenih do digitalnih  –  traži veću povezanost obrazovanja i informacijske pismenosti. Jer, koncept informacijske pismenosti „prevazilazi komunikacione i informacijske tehnologije i obuhvata učenje, kritičko razmišljanje i interpretativne sposobnosti u okviru i izvan stručnih i obrazovnih granica“ (IFLA preporuke o medijskoj i informacijskoj pismenosti, 2011).

 

 

4. LITERATURA

 

1. Bauman, Z. (2011) Tekuća modernost. Zagreb: Pelago.
2. Špiranec, S. (2003) Informacijska pismenost – ključ za cjeloživotno učenje. Edupoint, 3 (17), pp 4-14, [online] dostupno na: http://edupoint.carnet.hr/casopis/cimages/edupoint/ep_17_1.pdf [pristupljeno 8. maja 2016. god.]
3. Konjević, S., Pažur, I. (2002) Korištenje i stav znanstvenika Instituta «Ruđer Bošković» prema elektroničkim časopisima – istraživanje korisnika, [online] dostupno na: http://fulir.irb.hr/65/1/Elektronicki_casopisi-istra%C5%BEivanje_korisnika.pdf [pristupljeno 2. maja 2016. god.]

4. Kovačević, V. (2011) Informaciona pismenost studenata u Crnoj Gori. Bibliografski vjesnik, 40 (1/3), pp. 287-321.
5. E. Krelja Kurelović, S. Rako, J. Tomljanović (2013) Prihvaćanje otvorenog pristupa u znanosti i obrazovanju, Zbornik Veleučilišta u Rijeci, 1 (1), pp. 1-16, [online] dostupno na: http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=152087 [pristupljeno 8. maja 2016. god.]
6. Berlinska deklaracija o otvorenom pristupu naučnim informacijama (2003), [online] dostupno na http://eprints.rclis.org/4571/1/prijevod_berlinske_deklaracije.pdf [preuzeto 6. maja 2016. god.]
7. Le Koadik, IF. (2005) Nauka o informacijama, Beograd: Clio.
8. IFLA preporuke o medijskoj i informacijskoj pismenosti (2011), [online] dostupno na: http://www.ifla.org/files/assets/information-literacy/publication/media-info-lit-recommend-sr.pdf [preuzeto 9. maja 2016. god.]
9. Online modul [Informacijska pismenost] (2015), [online] dostupno na: http://www.il.ac.me/
10. “Razvoj informacijske pismenosti za cjeloživotno učenje i ekonomiju znanja u zemljama Zapadnog Balkana – RINGIDEA” (2016), [online] dostupno na: http://www.ringidea.org/

 

 

[1] Reorganizacija je započeta  polovinom 2015. godine[1] a akt o reorganizaciji je usvojen 04. 12. 2015. godine

[2] Prije reorganizacije bibliotečke mreže na UCG je bilo 10 biblioteka, sada ih je 8 (dvije, Biblioteka Medicinskog fakulteta i Biblioteka Arhitektonskog fakulteta su pripojene Biblioteci prirodno-matematičkih i tehničkih fakulteta – pod nazivom Biblioteka prirodno-matematičkih, tehničkih i medicinskih nauka)

[3] Od oko 750 zaposlenih u nastavi, oko 440 čine predavači (profesori i docenti), ostalo su saradnici u nastavi i manji broj laboranata. Dodatno je angažovano još 600 predavača i saradnika u nastavi (od čega je značajan broj honorarno angažovanih za potrebe nastave na studijskim programima Medicinskog fakulteta, ukupno 273, od čega 72 predavača, 188 čine saradnici u nastavi i 13 laboranata). Podatak je dostupan na web strani UCG http://www.ucg.ac.me/me/studije/nastava u podmeniju „Angažovano osoblje“.

[4]Konverzija baza elektronskog kataloga koja treba da prati reorganizaciju akademskih biblioteka UCG još uvijek nije izvedena, tako da u ovom trenutku mrežu akademskih biblioteka na OPAC-u čini devet biblioteka. Biblioteka umjetnosti nikada nije bila dio sistema uzajamne katalogizacije.

[5] Statistike korišćenja su preuzete iz COBISS/OPAC-a za svaku bazu pojedinačno.

[6] Studenti su upućeni na udžbeničku literaturu u štampanom obliku, što je tradicionalno ukorjenjena praksa, mada se mora primijetiti ozbiljan nedostatak te literature u digitalnoj formi.

[7] Vesna Kovačević je 2011. godine sprovela istraživanje među studentima osnovnih studija UCG o informacijskoj pismenosti „po ACRL strandardima koji detaljno specifikuju pokazatelje i ishode učenja vezane uz saznanja iz domena informacijskog opismenjavanja“ (Kovačević, p 293)

[8] UCG ima licencirani pristup EBSCO bazama: Academic Search Complete; eBook Academic Collection (EBSCOhost); MathSciNet via EBSCOhost; Library, Information Science & Technology Abstracts; Greenfile; eBook Collection (EBSCOhost).

[9] Od 703 naslova za koje su bili zainteresovani korisnici sa UCG najviše pristupa bilo je sljedećim: QFINANCE Calculation Toolkit – 77, The Laughter of the Thracian Woman – 75, Analyzing Literature-to-Film Adaptations – 55, The Legal Protection of Foreign Investment – 53, Time, Creation and the Continuum – 48, Contract Law – 47, The Existential and its Exits – 43, Radical Secularization? – 38, Prohibition of Abuse of Law – 38, The Foundations of European Private Law – 37, Critical Studies in Ancient Law, Comparative Law and Legal History – 36, Humanity, Terrorism, Terrorist War – 35, Levinas, Storytelling and Anti-Storytelling – 35.

[10] Online modul je rezultat TEMPUS projekta 51711 “Razvoj informacijske pismenosti za cjeloživotno učenje i ekonomiju znanja u zemljama Zapadnog Balkana – RINGIDEA”

 

Rad je objavljen u Zborniku radova međunarodne naučne konferencije “Informacijska pismenost na Zapadnom Balkanu”: Informacijska pismenost u digtalnom svijetu: 8-11. juni 2016 godine. ISBN 978-0-9541582-5-5 (broš.).