Kotor – Održan književni program „Riječ više o Crnjanskom“

Književni program „Riječ više o Crnjanskom“, održan je 12. decembra 2018. godine, kao prateći program dokumentarne izložbe „Lutam, još, vitak, sa srebrnim lukom…“, u Galeriji solidarnosti u Kotoru, u organizaciji OJU „Muzeji“ Kotor. Učesnice književnog programa bile su Jelena Vukasović, sekretarka Sekretarijata za sport, kulturu i društvene djelatnosti Opštine Kotor, Jasmina Bajo, profesorica srpskog jezika i književnosti i bibliotekarska savjetnica u Gradskoj biblioteci i čitaonici Kotor (JU Kulturni centar „Nikola Đurković“) i Maja Grgurović, profesorica crnogorskog jezika i književnosti i bibliotekarka u Muzeju grada Perasta, dok je moderatorka večeri bila Mirjana Vukasović, arhivistkinja u Muzeju u Perastu, inače organizatorka ove izložbe. Na samom početku programa, u ime OJU „Muzeji“ Kotor, brojnim posjetiocima obratila se Marina Dulović, muzejska pedagoškinja, koja ih je bliže upoznala sa programom književne večeri.

Tema o kojoj je govorila Jelena Vukasović bila je „Crnjanski danas s aspekta javnog interesa i pozicije vlasti“, a ona je podsjetila da je javni interes u kulturi definisan Zakonom o kulturi, a ostvarivanje javnog interesa u kulturi obezbjeđuju Država i Opština, i napomenula da je većini donosilaca odluka njihova profesionalna, plaćena i moralna dužnost da daju doprinos kulturi, te da je to značajnije od njihove političke pripadnosti, političkih očekivanja i prebrojavanja. Sekretarka Vukasović je poručila i da „kultura koja se rađa u ovom trenutku obaveza je ne manja od hleba i puta. Voljela bih da građani i građanke, posebno oni koji učestvuju u kulturnom životu, budu slobodni, saznaju više, da se raspituju i traže odgovore, aktivno dijele odgovornost i daju doprinos da budemo sredina u kojoj bi autor poput Crnjanskog – mogao stvarati i biti podržan, sredina u kojoj je dobro i književnosti i književnicima i čitalačkoj publici.“

Jasmina Bajo se osvrnula na stvaralštvo Crnjanskog, u sklopu teme „Dekonstrukcija tradicije i ishodišta nove osjećajnosti u poeziji Miloša Crnjanskog“. Govoreći o Lirici Itake, ona je kazala da je Veliki rat umnogome uticao na stvaralčke zanose tadašnjih pjesnika: „Kada pomenemo književnost velikog rata, onda se među prvim asocijacijama javlja Miloš Crnjanski. U prelomnom času srpske književnosti on je cjelinom svog djela, promjenom percepcije koju je zahtijevalo pravilno iščitavanje njegovih djela, odbacivanjem tradicionalnih oblika u stihu i prozi, umnogome odredio smjer kojim će se srpska književnost kretati u narednim decenijama.“ Bajo je istakla i da sam naslov zbirke „Lirika Itake“ ima oksimoronski kapacitet, jer Itaka asocira na epsku, a u naslovu je zbirke lirskih pjesama. Takođe, ona je pokušala približiti i analizirati pjesme „Spomen Principu“, „Zdravica“ i „Oči“.

Maja Grgurović je, iz predavačkog i pedagoškog ugla, u okviru teme „Crnjanski u nastavi“ kazala da se o Crnjanskom dosta govorilo i pisao, te da postoje iscrpne studije o književnom stvaralaštvu ovog velikana jugoslovenske moderne književnosti. „Crnjanski svoj lirizam nosi sa sobom, duboko u sebi, iako izbezumljen ratom i vođen krvlju kao simbolom i života i smrti („Nemamo ničeg. Ni Boga ni gospodara. Naš Bog je krv”), a univerzalni bol svih onih koji su rat preživjeli i bili dio njega osjeća svim svojim bićem. Tu izgubljenost, lutanje, traženje smisla, razočaranost, strah i beznađe – učenici moraju osjetiti čitajući „Seobe“, „Sumatru“, „Objašnjenje Sumatre“. Haos rata kroz vizuru Miloša Crnjanskog, srednjoškolcima bi trebalo predstaviti kao „slatko osjećanje besmislenosti i čulne, mutne poetičnosti života“, kao lirsko i maglovito putovanje pjesnikovog tijela i duše, kao seobu koja izaziva osjećaj uzaludnosti i nemogućnost shvatanja svih tih silnih seljakanja, odlazaka i dolazaka, besciljnu borbu za nekoga i nešto, što donosi samo patnju. Ali iz te patnje, treba napomenuti, nastaju najveća i najemotivnija djela u svijetu književnosti.“

Zahvaljujući Nacionalnoj biblioteci “Đurađ Crnojević”, na izložbi se mogu viđeti prva izdanja najznačajnijih djela Crnjanskog, kao i knjižica “Boka Kotorska” (Jadranske straže, 1928), pisana kao bedeker za potrebe popularisanja začetaka turizma kod nas.

Izložbu „Lutam, još, vitak, sa srebrnim lukom“, koja gostuje u Galeriji solidarnosti, a koja je realizovana u sradnji sa Legatom Miloša Crnjanskog pri Narodnoj biblioteci Srbije, a uz podršku Ministarstva kutlure i informisanja Republike Srbije, pośetioci će moći viđeti do 16.12.2018. godine.