– Makedonski list “Ilinden”: Gospodine Marinko Ćulafić, predstavite se našim čitaocima.
Ćulafić: Ja sam sin jugoslovenskog političkog emigranta koji je u Albaniju došao posle Drugog svetskog rata. Moja porodična istorija je epoha stradanja i progona koji vode poreklo od fašističke okupacije Crne Gore do konačnog naseljavanja grada Elbasana 1953. godine. Rođen sam i odrastao u ovom gradu, dok imam visoke studije na Univerzitetu “Luigj Gurakući“ grada Skadra, u grani istorijsko-geografija. Posle dvije godine rada kao nastavnik, emigrirao sam u Grčku kao i mnogi drugi tokom tih teških godina promjene sistema. Prvih nekoliko godina radio sam u građevinarstvu kao moler, a sa pojavom interneta supruga i ja smo postepeno počeli da prevodimo sa engleskog i grčkog na albanski. Po povratku iz emigracije 2011. godine počeo sam da se aktivno uključujem u zaštitu prava crnogorske manjine, prvo kao član Skupštine udruženja „Alba-Montenegro“ u Skadru, a potom i kao predsednik udruženja. “Zajednica Crnogorska u Albaniji“, udruženje koje je osnovano odmah po usvajanju novog Zakona o zaštiti nacionalnih manjina. Otac sam dvoje djece, Dejana koji trenutno studira na Univerzitetu “Epoka” na smeru “Političke nauke i međunarodni odnosi“ i Lidije koja nastavlja svoje devetogodišnje obrazovanje.
– Makedonski list “Ilinden“: Naši čitaoci su zainteresovani za opisivanje istorije crnogorske zajednice u Republici Albaniji.
Ćulafić: Porodice crnogorskog porekla dolazile su na teritoriju Albanije u različitim periodima istorije. Izuzetak su Skadarski Crnogorci koji na ovim prostorima žive od ranog srednjeg vijeka i uglavnom se nalaze u gradu Skadru, u Vraki, Kopliku, Dobraču itd. Istorijski gledano, nastojalo se da se asimiliraju na ovim prostorima, a to se primećuje i po nedostatku slovenskih imena i prezimena koja su ove porodice nekada imale. Ipak, većina njih je fanatično sačuvala vekovni crnogorski jezik i tradiciju. Suprotno se desilo sa političkim emigrantima koji su došli uglavnom posle Drugog svetskog rata (u ovu grupu spada i moja porodica), posebno posle raspada Titovih odnosa u Jugoslaviji sa komunističkim blokom koji je predvodio Sovjetski Savez, čiji je on bio dio, Albanija. Ove porodice koje su došle iz Crne Gore, nijesu bile prinuđene da mijenjaju svoja slovenska imena i prezimena, ali su, budući u relativno malom broju i rasute po glavnim gradovima Albanije, imale mnogo poteškoća u očuvanju crnogorskog jezika i običaja, a posebno drug generacije te da se obrazuje na albanskom jeziku. Međutim, ove porodice su održavale međusobne veze i uvijek smo bili ponosni na svoje crnogorsko porijeklo. Godine 2018, zajedno sa nekim naslednicima ovih porodica koje se nalaze u gradovima Tirani, Elbasanu i Draču, osnovali smo udruženje “Crnogorska zajednica u Albaniji“, čiji je jedan od ciljeva prepoznavanje, istraživanje, proučavanje i zaštita kulture, jezik i tradicija crnogorske manjine koja živi u Republici Albaniji.
– Makedonski list “Ilinden“: Koji su glavni problemi sa kojima se trenutno suočavaju manjine u Republici Albaniji?
Ćulafić: Manjine u Republici Albaniji ali i u drugim zemljama Zapadnog Balkana trenutno se suočavaju sa nizom problema, pri čemu je glavni problem u ovoj fazi, po mom mišljenju, nedostatak transparentnosti i neobjašnjivo kašnjenje u sprovođenju obaveza vlada ovih zemalja u okviru zakona o zaštiti nacionalnih manjina. S jedne strane, dok je Savet Evrope u više navrata naglašavao da je poštovanje prava pripadnika manjina ključno pitanje u svim zemljama koje teže da se pridruže EU, sa druge strane ne postoji institucija na evropskom nivou koja bi nadgledala i izveštaj o napretku koji je postigla svaka država koja želi. Dakle, cio ovaj proces se više posmatra kao jedna od obaveza da se postane dio Evropske unije. Konkretno u Albaniji, novi Zakon o zaštiti nacionalnih manjina (96/2017) usvojen je u oktobru 2017. godine i pošteno rečeno, donio je novinu u procesu zaštite prava manjina u zakonskom okviru koji ranije nije postojao. Ali ni danas, kada smo na kraju 2021. godine, još nije stvoren novi Odbor u kome će svaka manjina imati svog predstavnika. Drugi problem je nedostatak objekata i struktura u državnim institucijama koje su neophodne i koje treba staviti na raspolaganje predstavnicima manjina. Takođe, politizacija popisnog procesa dovela je do problematičnog i nerealnog rezultata u Popisu 2011. Nadaju se da će novi Popis 2022. biti što transparentniji, a stvarni broj pripadnika nacionalnih manjina što bliži istini. Važan problem koji sam primijtio u Albaniji je prevelika i nimalo neophodna konkurencija unutar samih manjina, što dovodi do stvaranja brojnih udruženja, što slabi dostojanstvenu zastupljenost koju svaka manjina treba da ima za zaštitu prava veta.
– Makedonski list “Ilinden“: Da li imate saradnju sa drugim manjinama u Republici Albaniji?
Ćulafić: U ove skoro 4 godine postojanja našeg udruženja “Crnogorska zajednica u Albaniji“, u okviru aktivnosti ili sastanaka koje smo održavali kontaktirali smo, ali i sarađivali sa predstavnicima drugih relevantnih manjinskih udruženja. Naravno, imali smo blisku saradnju sa predstavnicima makedonske manjine i posebno sa udruženjem “Ilinden“. Ipak, mislim da će stvaranje novog Odbora zbližiti predstavnike manjina i naravno da će biti bliža saradnja u okviru kulturnih, umetničkih, sportskih itd. Kao udruženje, otvoreni smo da pružimo ruku saradnje svakom manjinskom udruženju koje ima ozbiljan program po zakonu o nacionalnim manjinama, daleko od političkih ili ličnih interesa.
– Makedonski list “Ilinden“: U ime makedonskog lista „Ilinden“ zahvaljujem se na razgovoru, na saradnji i želim vam lični i profesionalni uspjeh.
Ćulafić: Takođe, se zahvaljujem u ime ZCGA udruženja na intervju ali i na podršci koju ste nam pružili prikazujući u realnom vremenu sve aktivnosti i sastanke koje smo organizovali tokom ovih godina!
Makedonski list “Ilinden”
Glavni i odgovorni urednik: Nikola Gjurgjaj
Be the first to comment