Beograd – Uručena nagrada „Radoje Domanović“

Beograd, 16. april

– Nagrada za satiričnu književnost „Radoje Domanović“, Udruženja književnika Srbije, uručena je dobitnicima na svečansti održanoj 15. aprila u domu srpskih pisaca u Beogradu. Plakete s likom velikog satiričara laureatima je predao pjesnik Radomir Andrić, predśednik žirija nagrade.
Priznanje za ukupan doprinos književnoj satiri pripala je Dragoslavu Mihailoviću (Ćuprija, 1930), iz Beograda, romanopiscu, pripovjedaču, scenaristi, dramaturgu, redovnom članu Srpske akademije nauka i umetnosti, čija djela, „Kad su cvetale tikve“, „Petrijin venac“ i „Čizmaši“, pripadaju i vrhu srpske satirične književnosti. Ovo priznanje ravnopravno je pripalo i Milomiru Đukanoviću (Milina kod Loznice, 1948), takođe iz Beograda, autoru satiričnih priča, pjesama i aforizama i dugogodišnjem novinaru i uredniku satiričnog lista „Jež“ i Televizije Beograd.

Priznanje za najznačajniju knjigu satirične poezije u 2021. godini ponijeli su Vojislav Vukotić (1941), iz Beograda za delo „Platonski čitaoci“ (Udruženje književnika Srbije, Beograd) i Andrija Radulović (1970), iz Podgorice za zbirku „General i lasta“ (Udruženje književnika Crne Gore).
Nagrađeno Radulovićevo djelo sastoji se od pedesetak pjesama podijeljenih u četiri neimenovana ciklusa. Knjiga je obojena finom ironijom i crnim humorom, koji su svojstveni Radulovićevom rukopisu još od „Sniježne azbuke“, koja je proslavila ovog pjesnika. Naslovna pjesma “General i lasta”, slika je susreta Borislava Pekića i Živojina Kira Radovića na Trgu pjesnika u Budvi. Radulovićeva knjiga napisana je u slavu poezije i pjesnika. Pjesme su često naslovljene imenima pjesnika (“Razgovor sa Pasternakom”, “Naročito Homer”, “Ovidije”, “Uprkos Borhesu”, “Arto”), posvećene su pjesnicima Branislavu Petroviću (O ledu kao o ljubavi), Aleksandru Sekuliću (Crna suza), Vukmanu Otaševiću (Tihi putnik), Bećiru Vukoviću (Crno ostrvo), kroz aluzije govore o pjesnicima Njegošu (Biljarda) ili pominju pjesnike Emineskua (Ogledalo), Rilkea i Bloka (Breza), Igoa, Bodlera, Remboa, Getea (Istorija naroda)…

Najboljim knjigama aforizama u protekloj godini ravnopravno su proglašene zbirke „Umnjaci izrastaju kasnije“ (Narodna biblioteka Zvornik), Stanislava Tomića (1986), iz Zvornika i „Sizifove fusnote“ („Alma“ Beograd), Branka Vukovića (1980), iz Podgorice.
Vukovićeva zbirka vrijedna je ozbiljne pažnje jer sadrži kritičke misli o ovom vremenu i prostoru i knjiga je raskošne duhovitosti koja oličava moralno-intelektualni angažman u najboljem smislu te riječi. Vidljivo je da ju je pisao kulturolog – magistar istorije na smeru koji već svojim nazivom veoma obavezuje – istorija kulture i istorijska antropologija. Posebnu sferu Vukovićevog aforističkog izraza predstavljaju aforizmi na istorijske teme u kojima se nude apsurdna objašnjenja nekih istorijskih epizoda. Nije izostavljen ni korpus fraza i parola iz političkog života, koje Vuković parodira krajnje neočekivanom kontekstualizacijom. Aforizmi na muško-ženske teme suptilno problematizuju ovu osetljivu tematiku. Važno svojstvo aforizama iz ove knjige je njihova univerzalnost, a autor s velikim uspjehom obrađuje i teme koje se kreću od mentalitetskih do antropoloških. Vuković je zbirku organizovao po poglavljima, što govori da je knjiga plod veoma osmišljene stvaralačke strategije.

Po mišljenju žirija, najuspeliji satirični roman, objavljen prošle godine, je naslov „Obala nesanice“ („Štampar Makarije“, Beograd), autora Milana Kneževića (1980), iz Podgorice. U obrazloženju se ističe da je „autor uz autentičan literarni pristup sagledao fenomen diktature na svim svjetskim destinacijama i u svim vremenima, uzevši za mjesto radnje imaginarnu afričku državicu Obalu Nesanice, u kojoj vladar drži u ropstvu svoju banana-državicu, praveći od nje privatni feud, mesto kolektivne hipnoze nacije, zaljubljene u svog velikog Vođu, koji razvija poligon za procvat diktature uz obilatu podršku domaće i međunarodne mafije“. „Knežević u svom grotesknom maniru, kroz moćnu satiru, opisuje morbidnu sliku represivnog sistema, ali ne daje konačne dijagnoze, ne staje na bilo čiju stranu i ne odgovara na čuveno pitanje po nazivu poznatog romana ruskog pisca Hercena, ‘Ko je kriv’. Ekstremni i bespoštedni humor autora uvjerava da ni uz najbolju volju, čitalac ovih vrtoglavih stranica ne može razlikovati briljantnu parodiju od tragikomične stvarnosti“, istakao je žiri i dodao da je „Milan Knežević je napisao delo koja svedoči o svakodnevnom masovnom posrnuću, a istovremeno budi i gradi duh slobodarskog otpora“.

Najvrednija antologija koja predstavlja satiričnu književnost je Antologija srpskog aforizma „Godine zapleta“, koju je objavila Narodna biblioteka „Rade Drainac“ iz Prokuplja, a priredio je književnik Dragan Ognjanović (1972), takođe iz ovog grada.

Priznanje za teorijski doprinos satiri pripalo je dr Milovanu Gočmancu (1941), iz Kruševca, za knjigu „Ingenijum inventivne aforistike („Svitak“, Požega) – o književnom djelu aforističara Miroslava Sredanovića iz Beograda.
Priznanje „Ekselencija satire“, koje se tradicionalno dodjeljuje najboljim stranim satiričarima dobili su pjesnik i profesor univerziteta dr Slavomir Gvozdenović iz Temišvara (Rumunija), romanopisac i esejista Veselin Mišnić, iz Kolašina (Crna Gora), pjesnik i aforističar Miladin Berić iz Banjaluke (BiH), aforističar Tomislav Supek iz Zagreba (Hrvatska), satiričarka Maja Cekova iz Varne (Bugarska) i aforističar i predśednik Moskovskog kluba aforistike Aleksandar Minčenkov, Moskve (Rusija).
Veselin Mišnić Lari je rođen 1954. godine u Kolašinu. Diplomirao je na Filološkom fakultetu i na Fakultetu za fizičku kulturu. Pisac je univerzalnih interesovanja i stvaralaštva. Osim što je romansijer, pjesnik i esejista, on je istaknuti satiričar. Za njega možemo reći da je u ovom žanru autor rijetko oštrog sarkastično-ironičnog brida, na čije refleksije mogu računati ne samo sastavljači aforističkih antologija, već i urezivači uma u one vječne granitne blokove i albume duha. Prvu knjigu aforizama, ”Trešnje boje trule višnje” je objavio 1997. godine i već tada je sugestivno pokazao da nosi biljeg rijetkih, autentičnih miljenika muza i alhemičara riječi. Objavio je potom više od deset knjiga aforizama. Aforizmi su mu prevođeni na mnoge svjetske jezike: engleski, španski, poljski, ruski, bugarski, rumunski, italijanski, nemački, francuski i druge. Uvršten je u sve poznatije antologije srpskog, crnogorskog, balkanskog i svjetskog aforizma. Dobitnik je velikog broja prestižnih domaćih i regionalnih književnih priznanja.
O dobitnicima najznačajnijeg priznanja za književnu satiru u Srbiji odlučivao je žiri u sastavu: Radomir Andrić (predśednik), Duško M. Petrović, Petar Žebeljan, Vidak Maslovarić i Slađana Mitrović.