Prema podacima profesora i istoriografa Dušanu Vuksanu, prva banka u Crnoj Gori nastala je 1864. godine. Ugledni profesor je još 1928. godine, objavio u Zapisima tekst pod nazivom “Prva crnogorska banka”. U njemu se kaže da “danas to valjda niko ne zna, prva crnogorska banka osnovana je na Cetinju još 1864. godine”. Prema D. Vuksanu, podaci o ovoj banci mogu se naći u “Državnom Arhivu Cetinjskom”, i to u tri knjige Protokola Založnice Crnogorske za god. 1864-1868. On, dalje, navodi da je “banka što bi se reklo, radila punom parom do kraja februara 1868. godine”, kada je likvidirana i nije radila sve do 23. aprila iste godine. Međutim, banka je ubrzo nastavila sa radom, po svoj prilici јоš istog dana kada je i prestala. D. Vuksan za tu tvrdnju ima i konkretan dokaz. Naime, on pod istim datumom nalazi odluku u kojoj, između ostalog, piše: “Šljeduje ponavljanje i primanje zaloga po naredbi Prav. Senata”. Na temelju toga, on zasniva svoju tvrdnju da je rad banke otpočeo istog dana, dok nije “skrahirala” 12. septembra 1870. godine.
Prema D. Vuksanu, najteže je bilo utvrditi čija je zapravo bila banka. Sudeći po klauzuli, koja je navedena, svi su izgledi da je Senat imao nad njom vlast “jer kao što se vidi, on je bio vlastan i da je likvidira i da joj produži rad”. Međutim, ono što je interesantno je da se kao akcionar nije pominjao Senat, već veliki vojvoda Mirko (u to vrijeme bio je predsjednik Senata) i knjaz Nikola. Uloženi kapital u banci uplaćen je u periodu od 9. XII 1864. do 29. IV 1865. godine i iznosio je 14.660 fiorina, od čega je vojvoda Mirko uplatio 12.368 fiorina, a knjaz Nikola 2.292 fiorina. Inače, banka je otvorena 11. XI 1864, a prvi zajmovi počeli su se izdavati 10. XII iste godine. Period od kada je otvorena banka (11.XI) do početka izdavanja zajmova (10.XII) iskorišćen je za izradu potrebnih bankarskih knjiga i obrazaca i štampanje raznih formulara. Vuksan nalazi da su urađene tri knjige, i to: glavna knjiga koja se zvala Ukupni protok Crnogorske Založnice, a sadržala je sljedeće rubrike : 1. Redni broj; 2. Prezime i ime založenika i mjesto njegovog prebivanja; 3. Datum kada je predmet založen; 4. Vrsta založenog predmeta; 5. Procjena istih (for:,D.); 6. Izdano na zalogu (for:,D.); 7. Za koliko roka; 8. Dobitak na izdane novce u roku izdanja (for:,D), dan u kome je rok izdat; 9. Primjedbe.
KLIKNITE NA FOTOGRAFIJU DA OTVORITE KOMPLETAN TEKST
