Crnogorski komita iz Rovaca Miko Vlahović – Novak Adžić

Novak Adžić:
CRNOGORSKI KOMITA IZ ROVACA MIKO VLAHOVIĆ (1881- 1927)


Autenticni istorijski izvori, arhivska gradja i relevantna literatura predstavljaju sasvim jasno, precizno i uvjerljivo svjedocanstvo o zlocinima nad crnogorskim narodom, koji su, organizovano i planski, vrseni od 1918. godine, od kada je Kraljevina Crna Gora likvidirana kao nezavisna drzava, prisajedinjena Srbiji i okupirana od strane njenih regularnih trupa i drugih militarnih grupacija pod njenom komandom i kontrolom. U tekstu koji slijedi osvrnucemo se na proganjanje, ucjenjivanje i stradanje crnogorskog patriote, ustanika, gerilca, komite Mika Vlahovica (1881-1927) iz Rovaca, koji je 1927. godine, kao borac za pravo, cast i slobodu Crne Gore, ubijen od strane okupacionih srpskih vlasti.
Crnogorski ustanik Miko Vlahovic se u »Spisku crnogorskih vojnika u Gaeti 1919«, pod rednim brojem 234 pominje kao redov. Na spisku oficira i podoficira kraljevske crnogorske vojske u Italiji, u okviru Drugog Bataljona (Prva ceta) pod rednim brojem 32, kao vodnik, navodi se Miko Vlahovic. On se nekoliko puta pominje i u Izvjestaju komandira crnogorske vojske Ivana Bulatovica o »ustanku bataliona Rovackog za odbranu prava i casti Crne Gore«, koji obuhvata perod od 13. novembra 1918. godine do jula 1920. godine. U tom izvjestaju Miko Vlahovic se pominje kao crnogorski ustanik, gerilac, komita. Navodi se da je bio pripadnik ustanicke Cete Crkvicke i da je u tom svojstvu prisustvovao sastanku ustanickih vodja u Brocancu 1919 godine. U tom izvjestaju komandir Ivan Bulatovic navodi i ovo: »U novembru 1919.g. posao sam sa Perom Vukovicem, Petrom Savovicem, Dragitinom Radovicem, Milijom Rakocevicem, Mikom Vlahovicem i sa jos nekoliko Rovcana, da ucinimo sastanak sa komandirom Krstom Popovicem u Cuce. Po dolasku na granicu Cuca saznali smo da se komandir Popovic nalazi u blizini Brocanca dje smo se sastavili sa Popovicem i Zivkom Nikcevicem i na sastanku donijeli odluku, da se svi crnogorski ustanici pripreme za putovanje i da se na dan 6. decembra 1919. g. sastanemo navrh Pjesivaca, odakle da se produzi putovanje i priprema za osvajanje Bara«. Crnogorski komandir Ivan Bulatovic navodi da je licno ucestovao u borbama protiv srpskih okupacionih snaga i da je posao u pomoc Piperima krajem 1919. godine zajedno »sa komandirom Ibrom Bulatovicem, oficirom Bozom Bulatrovicem, post. cinovnikom Ilijom Bulatrovicem, Mikom, Grujicom i Dragisom Vlahovicima, sa 117 Rovcana jos«, izvjestava Ivan Bulatovic. On u tom izvjestaju navodi da su 1920. godine, prlikom napustanja Rovaca, popaljenih od strane srpske okupacione vojske, on i njegovi saborci jedne noci kad su zagazili krozu rijeku Moracu na Pjenavac bili napadnuti od strane srpskih vojnika i da je, pored ostalog, tada ranjen Miko Vlahovic. O tome komandir Ivan Bulatovic pise u svom izvjestaju od 29.oktobra 1921. godine /Sulmano/.
Postoji sacuvan arhivski dokumenat, a to je Rjesenje Nacelstva kolasinskog okruga o oglasavanuu za hajduke Mika Vlahovica i Jokana Bulatovica. Naime, Nacelstvo Okruga Kolasinskog, aktom br. 172. od 17. januara 1922. godine, Nacelstvu Sreza Cetinje dostavlja Rjesenje kojim su oglaseni za hajduke: Miko Vlahovic i Jokan Bulatovic, oba iz opstine Rovacke, sreza Moracko-Rovackog, posto se nijesu prijavili i predali vlastima na osnovu poziva pomenutog nacelstva od 13. novembra 1921. godine. U tom aktu navodi se da ih je »slobodno svakome ubiti«. Navodi se da su Miko Vlahovic i Jokan Bilatovic ucijenjeni sa po 1.000 dinara. U tom rjesenju pise i ovo: »Miko Vlahovic, star 40 godina, rasta srednjeg, kose i brkova crnih, ociju crnih, lica okruglog, nosa i usta pravilnih, nosi povecu crnu bradu«. Za Jokana Bulatovica u tom rjesenju tvdi se da je »star 25 godina, rasta viskog, kose smedje, brkova zutih, ociju graorastih, lica dugog, nosa i usta pravilnih, nosi zutu bradu«.
Iz kancelarije Nacelstva Okruga Kolasinskog br. 3117 proistekla je i sljedeca Objava: »Rjesenjem gospodina Ministra Unutrasnjih Djela J. B. Broj 13346 od 3. juila 1922. povisene su ucjene oglasenih hajduka i to za:
Milovana Bulatovica iz Rovaca od 10.000 (deset hiljada) na 20.000 (dvadeset hiljada) dinara.
Radojicu Orovica iz Stitarice i Mika Vlahovica iz Rovaca od 1.000 (hiljadu) po na 10.000 (dest hiljada) dinara.
Miladina Mestera iz Gornje Morace od 1.000 (hiljadu) na 5.000 (pet hiljada) dinara.
Radosa Bulatovica iz Smailagica-polja i Mihaila Milikica iz Bjelojevica od 1.000 (hiljadu) na po 3.000 (tri hiljade) dinara.
Ova ucjena dace se onome ko kojeg od naprijed imenovanih hajduka ubije, uhvati ili prokaze vlastima da se hajduk uhvati ili ubije, a isplatice se odmah iz Drzavne Kase, po osnovu cl. 6. Zakona o Javnoj bezbjednosti«.
Sresko Nacelstvo Kraljevine SHS Cetinje, aktom br. 4758, od 14. jula 1923. godine, dostavlja Raspis Velikog Zupana Zetske oblasti Milovana Dzakovica, br. 2133 od 5. jula 1923. godine, kojim je on trazio da se povecaju ucjene za brojne crnogorske komite, medju kojima i za Mika Vlahovica. Veliki zupan Milovan Dzakovic trazi da se ucjena za njega poveca sa 10.000 na 25.000 dinara. Ministar unutrasnjih djela Kraljevine SHS je aktom J. Br. 9415 od 15. VII 1923. godine Rijesio da se povecaju ucjene za trazene crnogorske komite. Za crnogorskog gerilca iz Rovaca kod Kolasina Mika Vlahovica rjesenjem ministra policije Kraljevine SHS povecana je ucjena sa 10.000 na 25.000 dinara Crnogorski komita Miko Vlahovic je tokom 1924. godine boravio u Albaniji, odakle se, preko Skadra, Kastrata i drugih mjesta, kao i preko Skadarskog jezera vracao u Crnu Goru i preduzimao ustanicke, gerilske akcije sa svojim saborcima. To konstatuje i veliki zupan Zetske oblasti Milovan Dzakovic 13. oktobra 1924. godine, na osnovu informacija koje mu je dostavio konzul Kraljevine SHS u Skadru (Albanija). Inace, Milovan Dzakovic je bio na teritoriji okupirane i ukinute Crne Gore kao drzave veliki zupan Zetske oblasti od marta 1922. do 1927. godine kada je penzionisan. Imao je zadatak i ovlascenja da preduzme sve represivne i druge mjere za likvidaciju crnogorskog komitskog pokreta. Miko Vlahovic je poginuo 1927. godine. Visina posljednje ucjene koju su vlasti odredile za ubistvo ili hvatanje Mika Vlahovica iznosila je 70.000 (sedamdeset hiljada) dinara.
List »Slobodna misao«, br. 2645 od 25. IX 1927. godine, pise u clanku »Pogibija odmetnika Vlahovica« ovo: »U nedjelju poslije podne u Katunima Rovackim poginuo je poznati odmetnik Miho Vlahovic, ucijenjen 70.000 dinara. Jedno potjerno odjeljenje sa narednikom Vujicem naislo je u Rovacke Katune. Vlahovic je sjedio pod jednim borom i citao proglas federalisticke omladine. Na pet koraka rastojanja pucao je Vujic. I od prve puske Vlahovic je smrtno ranjen.
Isljednik podgorickog Suda g. Radovic izasao je na lice mjesta. Kod ubijenog nadjeno je cetiri dinara u gotovom i jedna objava izdata iz Tirane na ime Radovana Kovacevica kojom se Vlahovic sluzio«. Radi napomene: umjesto imena Miho, kojeg je objavila »Slobodna misao«, valjda treba da stoji Miko!
Povodom pogibije poznatog crnogorskog rodoljuba i heroja, komite Mika Vlahovica, koja se zbila 18. septembra 1927. godine u Stitovu, list »Radni narod«, god I, u broju 7 od 1. oktobra 1927. godine objavio je clanak »Robovanje i agovanje«, u kojemu stoji i sljedce: »U planini Stitovu poginuo je 18. septembra odmetnik Miko Vlahovic. Ubilo ga je potjerno odjeljenje od sest ljudi, koje je predvodio Radovan Vujovic sa jos jednim kontrakomitom i 4 zandarma iz stanice Radovce. Pokojni Vlahovic bio je od vlasti ucijenjen sa 70.000 dinara, a u odmetnistvu je bio jos od doba austrijske okupacije. Nije bio pljackas, niti drumski razbojnik.
Posto je Vlahovic ubijen nastao je pravi uzas u Katunima na Stitovu. Radovan Vujovic sa druzinom uhvatio je Boska Vucinica i strasno ga izudarao kundacima. Njegovu zenu Novku probacili su kroz sake i udarali njome o vrata od kolibe. Od zadobivenih ozljeda na ledjima srusila se na zemlju, pa su je potom iskudnacili. Marka Milacica iz Rogama isprebijali su puskama. Miletu Vukanovica, starca od 50 godina, bez desne ruke, izvrnuli su na ledja, cupali ga na jednu stranu za brkove, a na drugu vukli za donju vilicu, rasklopili mu usta, pljuvali u njih i namoravali ga da guta njihovu pljuvacku. Miliju Vukanovica, cobana od 16 godina siljali su u Zupu da donese vina. On nije poslusao i tukli su ga toljagama sve dok je rekao da ce poci za vino. Vojina Vukanovica, cobana od 14 godina, tukli su tri puta za dva dana prostrta po zemlji samo za to sto je pukasao da se primakne i vidi mrtva Vlahovica. Djevojcice Kosu Vukanovic od 10 godina, Desanku Vucinic od 10 godina i Daru Vukanovic od 7 godina, koje su pokusavale da bjeze, preplasene od cuda koje su gledale, stigli su kontrakomiti i zandarmi, gadjali kundacima preko noga, obalili na zemlju i ispremlacivali. Jos nekoliko djece sitne, ispod 10 godina ispremlacivano je. Svi tuceni su iz opstine piperske, sreza podgorickog.
Sve seljake iz okolnih katuna sjurili su za stokom kod mrtvog Vlahovica. Seljake su postavili da cuvaju Vlahovica, a oni zametnuli kolo, pjesmu i pucanje. Od tolike treske razbjezala se stoka u bespuce i za dugo se nije mogla okupiti. Naslo se od te stoke i slomljenije noga sto su polomile u bjezanju od pucanja i veselja. Mrtvome i izresetanome Vlahovicu razvrtali su vilice i pljuvali mu u usta.
Sudska komisija je izvrsila uvidjaj na mjestu gdje je Vlahovic poginuo i nije okrivila nikoga od postradalih seljaka. Zandarmerija je izvrsila premetacinu Bosku Vucinicu i Marku Milacicu, ali nije nista nasla sto bi ih teretilo. Bili su dva dana zatvoreni, a sad su pod policijskim nadzorom u Podgorici«, navodi, pored ostalog, list »Radni narod«.
Negatori svega sto je nacionalno i drzavotvorno crnogorsko, poput velikosrpskih istoricara i istoriografa, kao sto su dr Zoran Lakic, dr Novak Raznatovic, dr Vladimir Jovicevic, dr Slavenko Terzic, dr Aleksandar Stamatovic i drugi frustrirani asimilatori ispod sinjela Amfilohija Radovica uvijek i svuda u svojim radovima i javnim nastupima namjerno precutkuju da navedu zlocine vrsene u Crnoj Gori iz krvavog albuma Karadjordjevica u periodu od 1918. do 1941. godine. Stradanje i smrt crnogorskog komite Mika Vlahovica, ciji sam portret u ovom tekstu nastojao da prikazem, ilustrativan je primjer kako je surovo ubijana crnogorska nezavisnost i sloboda. A danasnji velikosrpski eksponenti janjicarskog profila kojima je puna Crna Gora to svjesno i planski falsifikuju i hoce da potru. No, kako kaze Livius, »istina i previse trpi ali se nikada ne moze zatrti«.