Dramski studio Prazan prostor – Premijera predstave “Država, zamislite”

Premijera predstave “Država, zamislite” u produkciji Dramskog studija Prazan prostor zakazana je za subotu, 23. septembar u 20h u Praznom prostoru, dok je repriza zakazana za neđelju u 20h. Predstava je rađena u formi performans-predavanja, a tekstualno polazište nalazi u čuvenom Platonovom dijalogu Država (ili O pravičnosti). U okvirima neuobičajene forme za prilike na našoj pozorišnoj sceni, ova predstava preispituje neke od osnovnih političkih i društvenih pojmova koje Platon izdvaja, razvijajući ih u današnjem lokalnom i globalnom kontekstu.

Formu performans-predavanja Prazan prostor već niz godina istražuje u odnosu na različite ciljne grupe. Ovom produkcijom Dramski studio Prazan prostor nastavlja jačanje nezavisne pozorišne produkcije u Crnoj Gori, kao i otvaranje prostora autorskim timovima koji teže istraživačkim i eksperimentalnim procesima. Promišljamo o publici i njenom razvoju i potrebama, ali i strategijama kako doći do mladih kao “uspavanog reda publike”. 

Autorski tim predstave “Država, zamislite” čine: Ilija Gajević, režija; Milana Matejić, dramaturgija; Lina Leković, kostimografija, Marija Backović, izvršna producentkinja; Ivana Vujošević, dizajn plakata; a igraju Bogdana Kostić i Slaviša Grubiša.

Reditelj Ilija Gajević izjavio je da je osnovni motiv za postavljanje ovog teksta njegova literarna vrijednost, te snaga u pričanju priča koje su jednom društvu neophodne za uspostavljanje jedinstva i solidarnosti.

“Iako Platon piše u dijaloškoj formi, njegov dijalog ima malo veze sa dramskim dijalogom koji danas podrazumijevamo u pozorištu. Upravo sam zbog toga mislio da je potrebno da se poslužim drugim žanrom, koji se nalazi u graničnom području dramskog, a koji je istovremeno jako blizak mom senzibilitetu. Želio sam jednu čistu scensku situaciju i čist odnos prema publici koji može da otvori prostor da pričanje priča postane centralni događaj ove predstave. Mislim da su priče važan mehanizam koji omogućava da vidimo da su stvari i odnosi oko nas umjetni, te da su podložni promjenama. Istovremeno, priče mogu da probude fascinaciju i motivaciju za stvaranje promjene koju želimo što ih čini vrlo moćnim političkim sredstvom.”

Dramaturškinja Milana Matejić izjavila je da je ovo prvi put za nju da se susreće sa tako obimnim, proznim antičkim tekstom kada je rad u pozorištu u pitanju.

“Raditi Platona i to Državu na kojoj se temelji čitava današnja civilizacija, poprilično je veliki zalogaj za nekog ko je na samom početku svog profesionalnog razvoja. Međutim, upravo je taj temelj mene radovao i privlačio. Da ne kažem uzbuđivao. Fascinantno je koliko se malo stvari i na koji način promijenilo u odnosu na prije 2500 godina, kada ovo djelo nastaje. Ta univerzalnost, taj osećaj kao da Platon sve vrijeme gleda i zna budućnost ostavlja definitivno na mene najveći utisak. Nevjerovatno mi je bilo i to što njegov jezik nije toliko arhaičan koliko bismo očekivali od jednog antičkog kapitalnog dela. I to je bila takođe olakšavajuća okolnost.”

Dramski studio Prazan prostor prepoznat je i po pedagoškom i obrazovnom radu sa mladim ljudima, pa je jedno od prvih pitanja koje postavljaju sebi na početku svakog novog procesa to kako će ova tema da komunicira sa mladima. Glumac i član Praznog prostor Slaviša Grubiša svjestan je da je mladima tema države neatraktivna, odnosno atraktivna samo na nivou nacionalističkih narativa koji su u našem društvu dominantni.

“Mi se svakako tim narativima nismo služili niti se mnogo njima bavili. Jedan od naših zadataka je da mlade u publici navedemo da o samoj državi, kao nekoj vrsti zajednice pojedinaca, počnu da razmišljaju iz nekog drugog ugla, te da razmisle kakva je to država u kojoj bi voljeli da žive. Možda je onda i stvore.

Bogdana Kostić smatra da su se teme koje su pronašli u Platonovoj Državi u procesu prirodno razvijale i proizilazile jedna iz druge, baš onako kako je to i u antičkom dijalogu slučaj.

“Obrađivali smo ih kroz lični materijal koji smo predstavljali na različite načine, kako u misaonom, tako i u pozorišnom smislu. U odnosu na to, glumački proces je tekao isto tako prirodno zato što je u pitanju intimni materijal koji se spontano nametnuo kroz sadržaj na koji sam se fokusirala. Ovo nije bio uobičajen glumački zadatak, ali je isto tako izazovan i uzbudljiv, zato što podrazumijeva drugačiji pristup, ali ne izopštava dramske elemente. Koristili smo minimalistička sredstva koja na svojevrstan način olakšavaju čitavu stvar, ali isto tako prebacuju fokus na čovjeka i njegovu dušu.”

Lina Leković je kostim gradila u odnosu na formu performans-predavanja.

“Kostim doprinosi tome da izvođači čim stupe na scenu odaju određeni autoritet, ali da nam istovremeno budu bliski i pristupačni. U startu sam željela neki iščašeni element u kostimu, koji će uputiti na to da izvođači koje gledamo nisu pravi profesori, da su na neki način izmješteni, te da će povremeno pokušati i da nas zavedu. Takođe, kao inspiracija su mi poslužili i određeni antički elementi, u odnosu na Platonovo doba.”