„Istorija crnogorskog naroda“ Dragoja Živkovića promovisana na Cetinju

Drugo izdanje prvog toma „Istorije crnogorskog naroda“ Dragoja Živkovića promovisano na Cetinju u organizaciji Matice crnogorske i NB „Đurđe Crnojević“

Utro put i ime crnogorskog naroda, da se ne krije iza drugih sintagmi

Knjiga „Istorija crnogorskog naroda: od starijeg kamenog doba do kraja srednjeg vijeka“ istaknutog crnogorskog istoričara Dragoja Živkovića predstavljena je u Nacionalnoj biblioteci Crne Gore „Đurđe Crnojević“.

Ovo je prva promocija drugog izdanja knjige koje je objavila Matica crnogorska krajem prošle godine. Nakon tri i po decenije od premijernog objavljivanja prvog toma, ponovo je pred čitaocima knjiga koja je načinila preokret u tretiranju nacionalne istoriografije.

Predsjednik Matice crnogorske Ivan Jovović je podsjetio da je profesor Živković objavio „Istoriju crnogorskog naroda“ 1989. godine, u godini koja ima značajnu simboliku u savremenoj istoriji Crne Gore, „s obzirom da je u pokretu pod nazivom ‘Antibirokratska revolucija’ započeta djelatnost negacije svih dotadašnjih pokušaja emancipacije crnogorskog nacionalnog bića.“

– Gotovo sve društvene organizacije, uključujući i ustanove nauke i kulture podržale su takvu koncepciju, koja je, u osnovi, bila produkt društvene regresije u Crnoj Gori. Dovoljno je napomenuti da je prvo izdanje ove knjige 1989. godine finansirano od strane autorovih prijatelja. U takvom društvenom ambijentu rijetki su bili glasovi koji su se javno suprostavljali tendencijama negacije samobitnosti i autohtonosti crnogorskog naroda, a jedan od tih usamljenih glasova, koji se snagom naučnog autoriteta suprotstavio takvom shvatanju crnogorske istorije, bio je profesor Živković – rekao je Jovović i dodao da djelo profesora Živkovića ima posebnu težinu i značenje, s obzirom da se na jedinstven, tj. integralan način interpretira istorija na crnogorskom prostoru, od najranijih vremena pa do savremenog doba.

– Uostalom, to je prva takva naučna sinteza, u kojoj su iscrpljeni svi dotašnji poznati izvori i literatura, koja se odnosi na prošlost crnogorskog prostora. Sagledavajući kontekst vremena u kojem je nastala predmetna publikacija, neizbježno se nameće analogija da naša najznačajnja djela nastaju u onom istorijskom trenutku kada je objektivno ugrožen državni integritet i subjektivitet Crnogoraca, odnosno njihovih predaka, kao što je to slučaj sa vremenom nastanka „Ljetopisa Popa Dukljanina“ i pojavom Crnojevića štamparije – objasnio je Jovović.

Uprkos primitivnim pokušajima diskreditacije djela profesora Živkovića, „Istorija crnogorskog naroda“ je sigurno promijenila percpeciju crnogorske istorije, te je ova publikacija otvorila neke nove horizonte budućim istraživanjima u razmatranju slojevitih društvenih procesa, koji su se stoljećima odigravali na crnogorskom tlu, istakao je Jovović.

Knjiga Dragoja Živkovića poduhvat je kojim je autor žrtvovao svoj lični i porodični život, kazao je istoričar i autor predgovora knjige, Božidar Šekularac i uputio prisutne u neke od intervencija koje je uradio na drugom izdanju, uz saglasnost Živkovićevih nasljednica, Angeline Živković i Anite Đikanović. Podsjetio je i da je bilo raznih „manevrisanja“ u vrijeme kad je dio trilogije objavljivan.

– Živković je u Istorijskom institutu koji je finansiran po projektima, a Istorijski institut je tad bio Vladin organ, prijavio projekat na temu „Razvoj arhiva i arhivistike u Crnoj Gori“. Projekat je završen i tadašnji SIZ za nauku je tražio da završeni projekti dobiju recenzije da je projekat završen i da je validan. Naravno, u Istorijskom institutu je to prošlo pod radnim naslovom, a oni koji su u SIZ-u za nauku odlučivali nijesu ni zapazili da je to „Istorija crnogorskog naroda“ – ispričao je Šekularac i zaključio da Dragoje Živković zaslužuje svako poštovanje, „jer je utro put i ime crnogorskog naroda, da se ne krije iza nekih drugih sintagmi.“

Neprocjenjiv je značaj istorijskog djela dr Dragoja Živkovića, rekla je magistarka pomoćnih istorijskih nauka Vesna Vičević.

– Ovo je omaž vrsnom istoričaru, velikom zaljubljeniku u Crnu Goru, borcu za uspostavljanje istinitih istorijskih činjenica o našoj prošlosti, i time, ojačavanju temelja opstojnosti i vječne trajnosti Crne Gore kojom je zadužio crnogorsku istoriografiju – kazala je Vičević i podsjetila prisutne na promociju rada Dragoja Živkovića u Kotoru marta 1999. godine na kojoj su, pored nje, govorili i eminentni istoričari Radoje Pajović, Radoslav Rotković i Šerbo Rastoder.

Prisutnima se obratila i Angelina Živković, kćerka istaknutog crnogorskog naučnika, koja je dala svojevrstan uvid u proces rada na trotomnoj istoriji.  

– Sa velikom zainteresovanošću izučavao je svu važniju literaturu iz istorije, prava, filozofije, istorije umjetnosti, arheologije, etnologije… obraćajući posebnu pažnju na izvornu vrijednost naučnih sadržaja i kritičko opredjeljenje prema njima. Sjećam se da je, kako su navirale misli koje je trebalo pretočiti u ovu istoriju, znao da ustane i u dva ili tri ujutru i piše na svojoj pisaćoj mašini, koja je i dan danas na njegovom radnom stolu na Cetinju, a ja ga zateknem pri mom polasku u školu – rekla je Živković i podsjetila da je i sama dala doprinos očevoj knjizi, crtežom Petra I Petrovića Njegoša na prvim stranama II toma „Istorije crnogorskog naroda (razdoblje crnogorskog principata/vladikata od početka XVI vijeka do sredine XIX vijeka)“ koja je objavljena 1992. godine na Cetinju u izdanju DP Monteks.

– U svemu ovome naš otac je najsnažniju podršku imao je od naše drage majke Jelene, koja je bila i u stručnom smislu, kao diplomirani istoričar, neko sa kim je tata dijelio sve što je pisao – rekla je Živković i dodala da je upravo autorova supruga zaslužna za posthumno objavljivanje III toma „Istorije“, čiji izdavač je bila Matica crnogorska, 1998. godine.

– Bilo je potrebno puno odricanja i posvećenosti, bilo je potrebno prebroditi mnogo teških trenutaka i anatemisanja u vremenima kada se moj otac bavio pisanjem ovog kapitalnog djela, a za koje sam sigurna da će, kao i do sada, odolijevati zubu vremena, i u moru drugih djela biti prepoznato sa istinskim kvalitetom koji nosi u sebi i naći svoj put do onih koji žele nešto više da znaju ili izučavaju o istoriji crnogorskog naroda – zaključila je Živković.

Promociju je organizovala Matica crnogorska u saradnji sa Nacionalnom bibliotekom „Đurđe Crnojević“. Prisutne je na samom početku pozdravio predsjednik Ogranka Matice crnogorske Cetinje, likovni umjetnik Luka Lagator, a program je uveličala i violinistkinja Ljubica Tomašević-Vuković. Promocija knjige „Istorija crnogorskog naroda“ će sredinom aprila biti organizovana i u Podgorici.

Foto: Matica crnogorska