Janko Vukotic, rodjen je na Cevu (Katunska nahija) 18. februara 1866. godine. Umro je u Beogradu 4. februara 1927. godine. Zavrsio je Vojnu Akademiju u Modeni (Italija) 1886. godine, kao pitomac-stipendista knjaza Nikole i crnogorske drzave. U crnogorskoj vojsci proizveden je u cin brigadira 1902. godine. Najvisi rang u crnogorskoj vojsci – cin divizijara, zaradio je 1914. godine. Ukazi o njegovom proizvodjenju u generalske cinove u crnogorskoj vojsci donijeti su odlukom crnogorskog suverena knjaza i kralja Nikole. Janko Vukotic je, dakle, u doba nezavisne i medjunarodno priznate Knjazevine i Kraljevine Crne Gore bio serdar i divizijar. U Balkanskim ratovima (1912-1913) i Prvom svjetskom ratu (1914-1916) istakao se kao briljantni vojskovodja. U Prvom balkanskom ratu komandovao je Istocnim odredom crnogorske vojske, a u Drugom balkanskom ratu bio je komandant Decanskog odreda crnogorske vojske. Bio je i delegat Crne Gore na mirovnim pregovorima odrzanim 1913. godine u Bukurestu. Nosilac je svih najvisih crnogorskih vojnih odlikovanja i nekoliko stranih.
U Crnogorskoj Vladi, ciji je predsjednik bio dr Lazar Tomanovic, od 1906. godine, Janko je Vukotic bio ministar vojni. Bio je clan Drzavnog savjeta Knjazevine Crne Gore od 1905. do 1914. godine. Predsjednik Crnogorske Vlade od 6. maja 1913. do 25. decembra 1915. godine, a od juna 1915. godine vrsio je i funkciju ministra vojnog, a septembra 1915. godine vrsio je i duznost ministra spoljnih poslova Kraljevine Crne Gore. U toku Prvog svjetskog rata bio je nacelnik Staba Vrhovne komande, komandant Hercegovackog odreda crnogorske vojske, a od 19. avgusta 1914. godine komandant crnogorske Sandzacke vojske, koja je odigrala istorijsku ulogu u zastiti odstupanja srpske vojske. Istakao se i kao komandant u Mojkovackoj bici 6. i 7. januara 1916. godine. Vukotic je 13. januara 1916. godine, uoci vojnog sloma Crne Gore i njenog pada pod austro-ugarsku okupaciju, postavljen za komandanta Zastitnih trupa u Crnoj Gori, a 17. januara 1916. godine postao je nacelnik Generalstaba Crnogorske vrhovne Komande.
Poslije vojnickog sloma Crne Gore (1916. godine) Janko Vukotic je potpisao akt o prestanku postojanja crnogorske vojske. Interniran je u zarobljenicki logor u Madjarskoj – Boldogason, potom u austrijski logor Karlstajn, a onda u Osijek. Iz Osijeka se vratio u Crnu Goru krajem novembra 1918. godine, kada su je vec bile okupirale srpske i saveznicke trupe! Vec se bio razisao s kraljom Nikolom i odbio je njegov poziv da ode u Pariz i ukljuci se u nejsku Crnogorsku vladu i akcije usmjerene na restauraciju crnogorske drzave i povratak iz egzila kralja Nikole. Jedno vrijeme, kad su se vrsile pripreme za nasilno prikljucenje Crne Gore Srbiji, serdar Janko Vukotic se drzao po strani od mnogih politickih aktivnosti. Uskoro je napustio svoj pasivan i nedefinisan politicki stav, rukovodjen, izmedju ostalog, licnim interesnim i karijeristickim pobudama da u novoj drzavi Kraljevini SHS (prikrivenoj Velikoj Srbiji) stekne polozaje i privilegije. Vukotic se vec krajem 1918. godine jasno deklarisao kao pristalica velikosrpske aneksije Crne Gore i podrzavao njenu okupaciju, izvrsenu od strane Srbije i njene vojske. Tada je realno pocinio akt veleizdaje prema Crnoj Gori i njenom kralju Nikoli I Petrovicu Njegosu, kojima se zakleo na vjernost. Zbog njegovog negativnog drzanja u odnosu na suverenitet Crne Gore i postojanje Crnogorske dinastije, kralj Nikola je 1919. godine u znak protesta pocijepao jednu pjesmu posvecenu Janku Vukoticu, u kojoj se govori o njegovim podvizima u crnogorskim ratovima: bio je ogorcen na drzanje serdara Janka Vukotica spram opstanka Crne Gore, pa je odobrio da se zvanicno publikuje pjesma generalnog crnogorskog konzula u Zenevi, dr Iva Jovicevica, koja Janka Vukotica prikazuje veoma lose.
Svojom aktivnoscu od kraja 1918. godine divizijar Vukotic je flagrantno prekrsio Ustav Crne Gore i odredbe crnogorskog civilnog i vojnog zakonodavstva. Pocinio je akte i radnje koje su bile zabranjene i inkriminisane crnogorskim Krivicnim zakonom. Podrzao je svojim cinjenjem i necinjenjem, de facto i de jure, odluke tzv. Podgoricke skupstine od 26. novembra 1918. godine, kojima je Crna Gora ukinuta kao drzava i pripojena Srbiji. Prema odredjenim izvorima Janko Vukotic je bio silom primoran da se izjasni u smislu podrske Pasicevoj i Aleksandrovoj politici rusenja Crne Gore. Naime, u knjizi »Nekoliko stranica iz krvavog albuma Karadjordjevica«, objavljenoj u Rimu 1921. godine na strani 13 stoji i ovo: »Srpske vlasti pocele su, preko narocito organizovanih banda, prijetiti smrcu svima onima, koji se ne bi izjasnili za aneksiju Crne Gore Srbiji. Izmedju ostalih, takvim nacinom, primorani su da na ovo pristanu bivsi predsjednici Ministarstava: dr Lazo Tomanovic i general Janko Vukotic. Kuca ovoga posljednjega bila je opkoljena od bandita pod vodjstvom porucnika J. Boskovica i prijetili su mu smrcu ako ne pristane na aneksiju«. Pod dejstvom apsolutne ili kompulzivne prinude ili na osnovu slobodne volje enigma je i dilema, ali i cinjenica da je Janko Vukotic dao saglasnost da se 1918. godine ukine Crna Gora i prisajedini Srbiji. Evo nekoliko dokaza za to.
Nakon tzv. Podgoricke skupstine, bjelasi (pristalice velikosrpske okupacije i aneksije Crne Gore), uz pomoc i zasitu srpske vojske, organizovali su 27 (14) decembra, na Cetinju miting, na kojemu su protestvovali protiv opstanka nezavisne Crne Gore i politike kralja Nikole i Italije u odnosu na Kraljevinu SHS. Na tom mitingu Janko Vukotic je pokazao da je pristupio taboru najveceg crnogorskog otpadnika i izdajnika Andrije Jagoseva Radovica. Nasli su se politicki rame uz rame i to svoje renegatstvo potvrdili zajednickim potpisom jedne anticrnogorske rezolucije. Naime, glavni govornik na tom mitingu bio je Andrija Radovic. Po zavrsenom mitingu donijeta je Rezolucija, u kojoj se, uz ostalo, zali »sto se u Italiji naslo politicara koji vojuju za zasebnu Crnu Goru« i protesvuje »sto se zahtijeva da se stvori zasebna Crna Gora, jer je ona po volji naroda stupila u sastav jedinstvene drzave Srba, Hrvata i Slovenaca«. Tu rezoluciju potpisali su i bivsi Predsjednici Crnogorske Vlade: Andrija Radovic, Marko Radulovic, general Janko Vukotic, dr Lazar Tomanovic, divizijar Mitar Martinovic. (O tome, pored ostalih, pisu i dr Dimitrije Vujovic u knjizi »Prilozi izucavanju crnogorskog nacionalnog pitanja«, Niksic, 1987. str. 72 i dr Dragoljub R. Zivojinovic u knjizi »Kraj Kraljevine Crne Gore«, Beograd, 2002, strana 44).
Divizijar serdar Janko Vukotic se tokom decembra 1918. godine stavio na raspolaganje okupacionoj srpskoj vojsci (Jandranske Trupe) i generalu Dragutinu Milutinovicu. Dosljedno tome, deklarisao se kao protivnik podizanja Crnogorskog januarskog ustanka (Bozicnog ustanka) 1919. godine. Naime, u izvjestaju generala Milutinovica Komandi Druge Armije, od 2. januara 1919. godine (po starom kalendaru), o toku Bozicnjeg ustanka, navodi se i to da mu se 21. decembra 1918. godine (po starom kalendaru) prijavio »dolazeci sa Ceva serdar divizijar Janko Vukotic i izjavio mi da mi se sa svojih 30 vojnika, koje vodi sobom, STAVLJA NA RASPOLOZENJE ZA BORBU SA POBUNJENICIMA i ponudio se da sam ode u pobunjenicki logor radi pregovora. Po sporazumu sa Izvrsnim Narodnim Odborom uputio sam Vukotica u pratnji jednog naseg oficira u selo Bajice, ali on se nije vise vratio, a oficir koji ga je pratio, saopstio mi je da su ga pobunjenici silom zadrzali, preteci javno, da ce ga ubiti«. Kada se Janko Vukotic pojavio u Bajicama u ustanickom logoru vodje ustanka Krsta Zrnova Popovica, u svojstvu opunomocenog pregovaraca u ime srpskih Jadranskih trupa i Izvrsnog Odbora tzv. podgoricke Skupstine, naisao je na otpor crnogorskih ustanika, koji su bili odlucni da se silom odupru velikosrpskoj okupaciji i aneksiji Crne Gore. Vjerovatno pod pritiskom ustanika, koji su ga zadrzali maltene kao taoca jedno vrijeme, serdar Janko Vukotic je 23. XII 1918. godine (po starom kalendaru) uputio iz Bajica pismo generalu Milutinovicu u kojemu ga moli da sprijeci krvoprolice u Crnoj Gori, cime ponavlja ustanicke zahtjeve »da se bratska krv ne prolijeva«. U tome pismu Vukotic moli Milutinovica da se ustanicima dozvoli ulazak u grad i predlaze da oni posjednu jedan dio Cetinja, a drugi da ostane u rukama Jadranskih Trupa i bjelasa koje je predvodio vojvoda Stevo Vukotic. Medjutim, u odgovoru serdaru Janku Vukoticu general Milutinovic je kategoricki odbio njegove prijedloge i saopstio da »ulazak naoruzanih trupa u Cetinje bezuslovno ne moze odobriti«. Serdara Janka Vukotica su ustanici pustili da ode iz Bajica, oprostivsi mu zivot, iako su mu zestoko verbalno i odredjenim fizickim radnjama odgovorili na njegovo politicko drzanje. Oni su bili ogorceni na njega sto nije ostao lojalan kralju Nikoli i odbrani drzavne nezavisnosti Crne Gore i javno mu demonstrirali da je nepozeljan za pregovaraca. Kod sebe su ga ustanici prislno zadrzali i vrijedjali, a srpskog oficira su pustili da se vrati na Cetinje. Postoji do danas sacuvana prica, za koju doduse nema dokumentacionog pokrica, da je Krsto Popovic naredio da se oslobodi Janko Vukotic. Prilikom oslobadjanja rekao je »Bio mi je pretpostavljeni na Mojkovcu, stoga ga pustite, neka ide novim Gospodarima i neka mu sluzi na obraz ono sto sada radi«. Janko Vukotic je ostao pod strazom kod ustanika sve do njihovog povlacenja. Od pregovora dakle nije bilo nista. Ocekivao se oruzani sukob koji je i uslijedio.
Nakon sto je u prvoj polovini januara 1919. godine Bozicni ustanak u krvi ugusen, serdar Janko Vukotic se stavio u sluzbu organa okupacione vojne i civilne vlasti na prostoru Crne Gore. General Milutinovic je 10. februara 1919. godine poslao telegram Komandantu II armijske oblasti u Sarajevu, u kojemu predlaze da se divizijari Janko Vukotic i Mitar Martinovic i brigadir Jovo Becir pozovu u Beograd »radi sporazuma o prelasku u nasu vojsku«. Taj Milutinovicev prijedlog bio je usvojen. Serdar Janko Vukotic otisao je u Beograd i pristao da se aktivira u vojsku Kraljevine SHS, koja mu je priznala generalski cin. Tokom aprila 1919. godine serdar Janko Vukotic se sreo u Beogradu sa poznatim crnogorskim velikosrbinom i agitatorom na unistenju Crne Gore- Micunom Pavicevicem i u razgovoru sa njim saopstio mu da nije zadovoljan novonastalim stanjem u Crnoj Gori. Tu percepciju serdara Janka Vukotica prenio je Micun Pavicevic regentu Aleksandru Karadjordjevicu prilikom susreta sa njim u Beogradu 24. aprila 1919. godine. Janko Vukotic nista konkretno nije uradio da se novonastalo stanje promijeni u korist Crnogoraca.
General Janko Vukotic je ostavio i pisani trag svojeg eksplicitnog suprotstavaljanja komitskoj oslobodilackoj borbi Crnogoraca i gerilskom ratu koji se vodio kroz crnogorske planine od sredine 1919. do 1926. godine. Naime, general vojske Kraljevine SHS Janko Vukotic, koji se tada nalazio u sluzbi II armijske oblasti, je tokom januara 1920. godine predlozio mjere u cilju gusenja ustanicke i komitske akcije u Crnoj Gori, koje su u svemu podrzali komandant Zetske divizijske oblasti (okupacioni vojni guverner Crne Gore) general Milorad Mihailovic i tadasnji ministar vojske i mornarice u Vladi Kraljevine SHS Stevan S. Hadzic. General Janko Vukotic u svom misljenju o tome doslovno navodi ovo:
»Na teritoriji bivse Kraljevine Crne Gore hajducija se javlja svakoga dana sve opasnijom, pa je krajnje vreme, preduzeti radikalne mere, da se hajduci uniste i da se na teritoriji zavode red i poredak koga, na zalost, danas nema, sto i jest glavni a moguce i jedini uzrok da se pristasi bivseg rezima mnoze.
Za postignuce cilja, molim, potrebno je i sto pre:
1) Odaslati u Crnu Goru i ostaviti na raspolozenje komandi Zetske divizijske oblasti sve oficire bivse crngoorske vojske bez razlike cina i bez obzira, da li su pojedini rasporedjeni ili ne;
2) Oficire, uglavnom, upotrebiti, dok se red ne zavede na sluzbu u bataljonskim i cetnim okruzima, u kojima su pre ujedinjenja sluzili;
3) Zaposliti, pa bilo i privremeno, i ove cinovnike, koji su polozili zakletvu a danas ne vrse nikakvu duznost;
4) Oficiri bi imali spremiti svoje bivse jedinice, cete i bataljone narodne vojske, prema opstem upustvu koje bi im se za ovu teritoriju izdalo;
5) Organizovati u svoj Crnoj Gori, petnaest ceta po od petnaest dobrovoljaca.
Ove cetnike dobrovoljce uzeti jedino od onih vojnika koje bi oficiri preporucili;
Ovim cetama postaviti za vodju narocito probrane oficire.
Cetnicima davati dnevno namjanje po deset dinara a pored toga i hleb kada je god moguce, osigurati im porodice za slucaj pogibije ili onesposobljenja, odrediti odlikovanja i ostale moralne nagrade za odvazna dela i na kraju: uceniti komite sa po dve hiljade dinara a njihove vodje sa po pet do deset hiljada.
6) Organizovana plemena, pod komandom svojih bivsih oficira, imala bi progoniti komite na svojim bivsim plemenskim okruzima. Dobrovoljacke kontra-komitske cete potpomagale bi i dopunjavale akciju dejstvujuci svi po instrukcijama i zapovestima jedne opste kontra-komitske komande.
7) Organizaciju izvesti, kako komite ne bi imali utociste na zemljistu: Hercegovackom, Dalmatinskom ili Albanskom«, pise Janko Vukotic.
Ovo je sadrzina predstavke s mjerama koje treba preduzeti kako bi se Crna Gora definitivno okupirala i pokorila od strane Srbije i njene vojske i ucvrstila vlast Srpske Vlade i Dvora Kradjordjevica u njoj, te unistio crnogorski ustanicki i komitski pokret, koju je napisao i potpisao bivsi crnogorski general i politicar serdar divizijar Janko Vukotic. On je u vrijeme pisanja ove predstavke uveliko bio u sluzbi srpske vojske i Dvora Karadjordjevica, koji su okupirali i osvojili njegovu domovinu. Ukljucio se Janko Vukotic u vojsku Kraljevine SHS i postao clan Vrhovnog Vojnog Savjeta u Kraljevini SHS. U Kraljevini SHS u doba kralja Aleksandra Karadjordjevica proizveden je u cin armijskog generala 1926. godine. Potom je postao komandat jedne armijske oblasti. Njegova funkcija u vojnoj hijerarhiji nove drzave bila je paradna i ceremonijalna. Ona nije sadrzala nikakvu znacajniju moc i vlast. Realno Janko Vukotic je bio u Kraljevini SHS lisen onog oblika uticaja i vlasti kojeg je imao dok je bio u sluzbi Crne Gore i kralja Nikole. Razloge za to moguce je potraziti i u tome sto mu Dvor Karadjordjevica nije do kraja vjerovao i zato sto se rukovodio nacelom: ko iznevjeri jednog Kralja, kojemu se zakleo na vjernost, nije pouzdan ni kada drugom Kralju polozi zakletvu!
Janko Vukotic je umro 1927. godine i sahranjen u Beogradu, u Aleji Velikana.
Dr Sekula Drljevic u knjizi »Balkanski sukobi 1905.1941. godine« o Janku Vukoticu pise da je pomogao Nikoli Pasicu da pokori Crnu Goru, pa dodaje:
»U Jugoslaviji Janko Vukotic je primjen u vojsku kao divizijski general, t.j. sa cinom koji je imao. Kasnije ga je kralj Aleksandar promaknuo u armijskog generala. Umro je kao djelatni general u Beogradu. Pokopan je na drzavni trosak na beogradskom groblju i to na mjestu, koje je odredjeno za stvaraoce Jugoslavije. Njegovi zemaljski ostaci nasli su svoj vjecni mir pokraj grobova Nikole Pasica, Milenka Vesnica i drugih. Sin Janka Vukotica, castnik, ostao je na dvoru na sluzbi do kraja vladavine kralja Aleksnadra. Bio je u njegovoj pratnji i prilikom njegovog ubistava u Marselju«.
Janko Vukotic je na kraju zavrsio zivot i kao adjutant kralja Aleksandra. Iznevjerio je zakletvu Crnoj Gori i kralju Nikoli i polozio sebe na vjernost Dvoru Karadjordjevica, koji su ognjem i macem ubijali slobodu i nezavisnost Crne Gore.
