“…Bole Bošković pokazuje da se umetnicki odnos prema Crnoj Gori moze uspostaviti i bez gusala, arhaicnog folklora i novokomponovane turbo patetike. Za razliku od ostalih domacih instrumentalista koji pod rodoljubljem smatraju drasticne lokakne kolorite, u Boletovoj modernoj, ali patrijahalnoj slici otadzbine provejava melanholicna atmosfera Mediterana, ona ista koju mozete osetiti u radovima Vangelisa, ili ehu Dzonatana Batlera…”
Petar Peca Popović – novinar, rok kritičar
“Savremena digitalna tehnologija za prizvodnju zvuka nije uspjela da prikrije lirske tonove Bola Boskovića. Ohrabruje činjenica, da u moru muzicke hiperprodukcije postoji autor koji ne razmislja trzisno, vec svoju energiju usmjerava na ocuvanje bogatog crnogorskog nasleđa. Volio bih da u sledecim Boletovim projektima bude jedno mjesto i za mene”.
Rambo Amadeus – muzičar
“Kada čujem Boletov materijal, moja prva asocijacija je Crna Gora…”
R.M.Tocak – gitarista
“…Krajnje originalne kompozicije, vrlo lepe i melodicne gitarske deonice sa puno folka, etno zvuka i new ege muzike, muzika za smirenje i ugodjaj, ili engleskim zargonom receno ” lepota u jednostavnosti”…”
Srđan Stojanović – rok kritičar, producent
“Bole atmosferom svoje muzike suprostavlja dva svijeta, jedan topli Mediteranski, drugi surovog crnogorskog krša, u cilju ostvarenja neke nove muzike. On u tome uspijeva, jer otkriva najsuptilniji nerv, ovjekovječujući trenutak nastanka jedne nostalgije za nečim lijepim, davnim, a tako svježim. Sve kao da je nastalo u jednom dahu, kao prirodna pojava…”
Dragoljub Đuričić – bubnjar
“…Instrumentalna muzika je verovatno najteži put kojim kreće neko, ko želi da ostvari diskografsko kontinuiranu karijeru. Svojim izdanjima, Bole Bošković je pokazao da svojevrsna upornost, nepristajanje na kompromise, može da urodi neočekivanim rezultatima. Maštovito i znalački Bole nas uvodi u prijatnu atmosferu toplog senzibiliteta. Uz savremeni zvuk, ne zaboravlja ni naše tradicionalne korene. Posle dugog vremena, naša scena je dobila nesto sasvim drugacije…”
Petar Janjatović -novinar
Bola Boškovića smatram značajnim filmskim i televizijskim autorom, dokumentaristom čija djela prevazilaze običnu dokumentarnu formu zbog svojeg poetskog izraza i izuzetne sofisticiranosti u obradi jedne jedine teme, kojoj je u potpunosti posvetio sebe, a to je Crna Gora! Nebrigom smo uništavali dokumenta, svjedočanstva o nama, zato svako filmsko ali i muzičko ostvarenje koje je realizovao Bole Bošković ostaje kao trajan trag u nekoj budućoj estetizovanoj istoriji ovog podneblja. Tiho, van bučnih i krajnje izreklamiranih tokova, Bole Bošković i dalje obilazi Crnu Goru i bilježi njenu istoriju, ljepotu i snove…
Branko Baletić – reditelj
Priroda zbog svojih kontrasta u većini slučajeva izaziva blagu jezu egzotike: planinski vrhovi, morska pučina, šume i jezera, ali ne i u muzičko-filmskom eseju Boleta Boškovića. Uz let nad Crnom Gorom, gdje se pitate koji je kod dominantniji, filmski ili zvučni, pretapajući prizori nesvakidašnje ljepote uvode Vas u žanr najkvalitetnijeg “artlendinga“ …
Ako je film umjetnost koja nas u ovom vremenu simuliranja i proteza svih vrsta, vraća naturalnom, primičući nas porijeklu prvobitnog “gledaoca“ koji uživa u dizajnu divlje okoline, onda su muzičko – dokumentarni filmovi „Prijesto od kamena“, „Car junaka“, „Muzičke razglednice Crne Gore“ i „Lacus Labeatis“ (koji se nalaze na prvom crnogorskom DVD-u simboličnog naziva „Pogledom i muzikom bez riječi“) prvi koji tog gledaoca stavlja u ulogu Vertovljevog “čovjeka – kamere“ i njegovog drskog ali iskrenog dijaloga: „Ja sam kino oko!“
I tako u vremenu rušenja i dima, u kome dolazi do konačnog zova iz prašume, Filmovi Boleta Boškovića, vraćaju nas u prostore totalne lijenosti, gdje je jedini zadatak da „gledaš ušima“ (i da to jedino i možeš) bez straha i obaveza, bez zavisti i koristi, u carstvo ljepota, koje odavno već zovu Crna Gora ….
Reditelj Draško Đurović
…U kulturološkom prostoru Crne Gore Bole Bošković predstavlja mnogo više od običnog kompozitora ili filmadžije. Dvadesetak godina pre nego je to postala moda kod drugih, on je prepoznao potrebu za autentičnim predstavljanjem i opisivanjem specifičnosti područja iz kojeg potiče. Svojim celokupnim opusom, najdublje ukorenjen u tradiciju i istoriju svoga naroda, krajem dvadesetog veka obeležio je kao svojevrsni predvodnik kulturološkog buđenja i okretanja ka vrednostima “Stare Crne Gore.” Njegovi instrumentali vremenom su postali toliko prisutni u svakodnevnom životu, da se danas retko ko može i setiti kakav je medijsko-muzički lajt-motiv početka dana bio pre njegovog “Dobro jutro Crna Goro”.
U svojoj potrebi da kao multimedijalni autor zabeleži i od zaborava sačuva tragove prošlovekovne istorije, dugi niz godina je studiozno sačinjavao i prikupljao video dokumentaciju najznamenitijih regiona i lokaliteta koji su manje poznati prosečnom čoveku. Tako je kao moderna televizijska forma nastao čitav niz njegovih vizuelno-muzičkih etida koje u sebi sadrže povezanu autentičnu prirodu i davnu prošlost, gotovo uvek lišenu savremene urbane ekspanzije koja u novom veku preti da uništi autentičnost prepoznatu kao “Divlja Ljepota”. Stoga svojim radom, delanjem i uticajem u okruženju, Bole Bošković mora biti prepoznat kao borac za autentične vrednosti i očuvanje najpozitivnijih kvaliteta koje Crna Gora poseduje…
Dušan Varda – režiser
-Muzika i filmovi crnogorskog autora Bola Boškovića obiluju sadrzajima koji nadahnjuju, pozivaju i koji kod svakog dobronamjernog slušaoca i gledaoca bude osjećaj obaveze prema svojoj domovini Crnoj Gori i zbog njene ljepote, istorije ali i zbog sadržaja koji može darivati mnogim generacijama…
prof. dr Radovan Radonjić
“Kompoziciono-tehnicki postupci evropskih a i svjetskih avangardi, predstavljali su za Boskovica samo nove izvore znanja, mogucnost novih tehnickih istrazivanja, a nikako modele za direktno prenosenje. Tim prije su i idejno estetski koncepti nekih od ovih avangardnih pojava za Boleta znacili inpulse za licna, originalna umjetnicka kazivanja. Psiholoske crte Boletove muzike nijesu atipcne u teoriskom smislu ni kao podsticaj ni kao karakteristike, a ipak cine jasan psiholoski reljef predhodnice u crnogorskoj muzici. Bole Bošković dosljedno slijedi svoj zacrtani put i pitanje je samo vremena kada će se nešto novo pojaviti iz njegove „radionice“. U njegovom radu se „osjeća prisutnost avangardnog stila u crnogorskoj muzici“.- Pritom sam namjerno izbjegao da ove Boleve kompozicije svrstam u zabavnu ili umjetničku muziku. S druge strane, dužan sam da objasnim i njegov avangardizam. Zato je isticanje srodnosti Boškovićeve, pa i crnogorske muzičke avangarde u, da tako kažemo, popularnoj muzici sa avangardnim pokretima u Evropi i svijetu, u ovom predstavljanju teklo neodvojivo od razmatranja prirode te povezanosti, kao i od utvrđivanja stepena autonomnosti naše, crnogorske muzike, a time i njenog priloga muzičkoj umjetnosti uopšte ! Bošković nije umjetnost epohe mimoišao zbog umjetnosti dana, niti je istorijsko previdio zbog subistorijskog, pa ni fenomen zbog epifenomena.
Četiri kompozicije, koje se nalaze na CD-u “ Durmitor“, autora Boleta Boškovića su sa njegovim (ne)običnim pristupom, izvrsile zadatak rješavanja sve „zadate problematike“. Preciznije, čini mi se da ni jedan umjetnik , pa ni Boskovic, ne može “zaboraviti” ili jednostavno “potcijeniti` svoju već ostvarenu, dosegnutu umjetničku samosvojnost jer ona ga čini zapravo onim što jeste. Kao već jedanput izgrađena, oslobođena, deklarisana, ta umjetnička bit predstavlja trajnu vrijednost ovog autora. Slusajuci najnoviji Boskovicev muzicki CD „Durmitor“, na izvjestan način se osjeća prisutnost avangardnog stila u crnogorskoj muzici, ali sa pravilnom predstavom o neraskidivoj vezi sa tradicijom, kao da je s jedne strane svjesnija uloga te tradicije u svome nastajanju, a s druge , bliža pravom značenju “svoje” uloge u izmjeni tradicije. Negdje se naslućuju, a negdje su doslovno citirani crnogorski napjevi čime se postiglo svojevrsno filtriranje vrijednosti muzičkog materijala inspirisanog planinskim masivom Durmitora, koji je Boskovic izabrao kao tematski matrijal za kompletnu kompozitorsku obradu. Od prve kompozicije „Durmitor“, svitnog karaktera gdje pored gusala cujemo i temu iz narodne pjesme “Durmitor, Durmitore” i stalnom volumenskom nadgradnjom, pa preko druge “Sume”, koja se karakterise sintetizovanim djecijim i ženskim glasovima neutralnih slogova, koji izvode “ad libitum“ kompoziciju, treće “Legenda”, sa dominantnom svirkom gitare barusastog tona i svirale, uz ambijentalne zvukove, pucanja „čelina“ i jednostavne harmonske podloge, do cetvrte, “Jezera” gdje ženski glas na početku i kraju pjeva durski motiv koji se završava na tonici , iako pripada grupi motiva koje srijećemo u muzčkom folkloru i narodnom melosu, ali ne samo iz Crne Gore, već i iz okruženja, duboko se osjeca originalan Boskovicev „sound“.
Na kraju ne mogu se oteti utisku da ce ovi radovi dobiti na većem značaju, kada se “oslikaju”, odnosno kada se finalizuje istoimeni muzicko dokumentarni film…Onako originalno, kao što je Bole Bošković i do sada radio…”
prof. dr muzike Slobodan Jerkov
“…U savremenom stvaralaštvu, bolje reći u populizmu stvaralaštva, rijetki su autori koji se izdvajaju svojom osobenošću, odnosno autorskom originalnošću.“Za bitije je trebao veliki stvaralački napor, a za nebitije nikakav“, rekao je Njegoš! Ako znamo u kom vremenu živi i stvara autor čije djelo naslovljeno nepretenciozno „Muzičke razglednice Crne Gore NUOVO“, moramo prije svega iskazati divljenje. Kako biti svoj u opštem gubitku kriterijuma kada se gube skoro sve prave vrijednosti i opštem sivilu gdje se ne prepoznaje kvalitet,od gomile kiča i besmisla! Boškovićev talenat nije dozvolio da bude zatopljen. Naprotiv, on snažno i sa svakim novim, bez obzira bio to filmski ili muzički, sve snažnije sve znakovitije uporno traga za originalnim, neistraženim, često od većine nevidjenim i nedoživljenim… Pjesnik je rekao “Progovoriću na leđa ako mi usta začepe krpom, o sumo gusta…“Zaista nema te “sume guste“ koja može zakorovati istinski Boskovicev talenat. Njegov osjecaj za osobito, originalno, iskazuje se po svemu do sada ne vidjenim i nepoznatim djelom, na ovim prostorima , a moze se reci i sire. On pazljivo bira objekte i motive svoga stvatalastva i jedinstvenim osjecajima za iskaz svoga talenta ostvaruje jedinstveno umjetnicko djelo koje mozemo nazvati svojevrsnom poetikom zvuka i slike ili sinesteticki receno, kratkim filsmskim etidama, najblizim dokumentarnom filmu. Znacaj Boskovicevog djela je u pravom smislu te rijeci “ostavstina za buducnost“, ako vec to i nije, jer slike, odnosno video materijal njegovih filmova je iz raspona od vise od dvadeset godina! Tvrdeci ovo mislim na najblaze receno, opsti nemar koji u Crnoj Gori kao da postaje tradicija, te da treba “unistiti sve proslo i staro“ da bi se krenulo u izgradnju jos proslijeg i starijeg! Zaborav je u nas opsta kategorija, koja kod nas pripada svim uzrastima, politikama i vremenima, nepoznavajuci i nepriznavajuci kategoriju zapisanu u memoriju svjetske bastine da “narod koji ne cuva i ne uci od proslosti, ne zasluzuje buducnost“! Siguran sam da tako nece biti sa stvaralastvom Boleta Boskovica koje treba da ostane trajna vrijednost i memorija ovog vremena. Pored estetickog znacaja, djelo Bola Boskovica ima i edukativnu primijenjenu vrijednost. Da se ima znanja i maste, da se osjeca opste pravilo da lijepo i poucno nemaju iskaza u dnevnoj vrijednosti, filmovi Bola Boskovica bi se neprestano prikazivali na televizijama, turistickim prezentacijama, kao sredstvo nastave u skolama svih nivoa, od vrtica do doktorskih studija! Na kraju da iskazem i jednu svoju licnu, sasvim licnu zelju: Volio bih da video ili filmski materijal, kako hocete, vidim i dozivim na velikom, najvecem, filmskom platnu ozvucenom sa simfonijskim, filharmonijskim zvukom njegove muzike, koja u ovom, kao i u ranijim Boletovim projektima, ipak kamerno zvuci! Moja zelja ide cak i dotle da bi se u doba turisticke sezone, narocito tada, a i inace u domace svrhe, ovi zapisi tonom i slikom prikazivali dotle, sve dok Crnogorci ne shvate, ko su, sto su i odakle su, a izvanjci dje su dosli i sto ih sve moze pouciti i uzdici u opstem civilizacijiskom smislu.“
Blagota Erakovic pozorisni reditelj i kulturni poslenik
…”Bole Bošković, televizijski i filmski autor-dokumentarista: reditelj, scenarista, snimatelj i montažer, kompozitor osobene muzike, producent svega što stvara. Darove neba uspio je da razvije u bogatu kreativnost. Višestranu obdarenost koju mu je nebo dalo uspio je da ujedini na multimediijlnom prostoru televizije, filma i muzike.
Poznata diema o tome – u čemu je prednost a gdje je manjakavost kada se u jednoj ličnosti akumulira više funkcija u odnosu na opciju kad više ljudi, timski, učestvuje u procesu stvaranja nekoga djela, što otvara mogućnost za sinergiju, na to se može odgovoriti sa dva gledišta. Kolektivni rad pretpostavlja ekipiranje vsokoprofesionalnih ljudi srodnih afiniteta, što u našim kadroskim potencijalima nije lako ostvariti. Tu optimalnu varijantu Bole nadoknađuje tako što uz znanje zanata svih filmsko-televizijskih izvršilaca, sa ličnim osjećanjem bića materije kojom se bavi, već od temelja uspostavlja saglesje kojim ostvaruje sklad sadržaja, ideje i forme svog djela.
Dominatna sadržaj Boletovih djela je Čovjek. Ćovjek u njegovom prirodnom i socio ambijentu, u Crnoj Gori. Njegovi likovi liče tom ambijentu. („Prijesto od kamena”, naslov je jednog dokumentarca). Autor uspijeva, najčešće posredno, da otkriva osobine njihovog karaktera, od nekih opštih karakteristika ljudi dinarskog podnjblja (violetnost i vitalnost) do do onoga što lokalno u sebi nosi svaki čaovjek pojedinačno. Koliko slično ostalom svijetu, toliko i mimo njega.
Boškovićevi filmovi i TV emisije privlače pažnju širokog kruga ljudi, televizijskih gledalaca prije svega. No, mimo tekuće njihove aktuelnosti i namjene, ti programi, po prirodi stvari, mogu da budu dragocjen sadržaj i za medijsku arhivu. Jer, to što se u arhivi sačuva, a u nas, nažalost, ne čuva se dovoljno, može da bude od pomoći i koristi nekom budućem hroničaru (istoričaru, sociologu, kulturologu) kao elemenat u rekonstruisanju slike o čovjeku i njegovom socioambijentu našega vremena. „Moja muzika i moji filmovi su samo moje vidjenje Crne Gore, njene istorije, tradicije, ljudi, dogadjaja…”, kaže Bole.
Slikajući čitavu galeriju ljudi, Boletova kamera ih otkriva prvenstveno krupnim planom njihovog lica. Lica u njegovoj vizuelnoj ukupnosti, uz mimiku, sjaj ili tamu u oku, „govor” pauze, taj dragocjeni prosrtor između riječi. Pa kada se tome doda i sama riječ, često sa bogatim sadržajem, sa sazvučjem tona i intonacije govora, onda se dopire blizu do čovjekove suštine . („Neba i čovjekovog lica, nikad se ne mogu nagledati” – Andrić).
Za priču o Boletovim likovima najbolji je primjer ciklus dokumentaraca -portreta „Nesalomljivi”. To je čitava galerija likova različitih profesija i životnih sudbina, pa u krugu tih programa imate utisak da ste na izložbi portreta nekog slikara. Ali, za razliku od slikara, na Boletovoj je strani i bogastvo riječi. Pisci kažu da je biće čovjeka u samoj riječi, likovni umjetnici – u pecepciji oka, muzičari – u tananosti zvuaka. Bole sve to ima u vlastitoj ponudi i znalački ga koristi.
Na kraju, da kažem nešto i o jednoj specifičnosti u metodi Boletovog rada. On u emisijama-intervjuima vodi razgovor bez postavljenih pitanja. Taj metod može da krije jednu, teoretski moguću, manjkavost – da kazivanje čovjeka ne bude dovoljno spontano i neposredno. Bole, ipak do neposrednoti u priči svojih sagovirnika dolazi tako što umjesto postavljenog pitanja kao vezivnog tkiva u (raz)govoru drži (sa)govornika u nekoj vrsti tenzije, navodeći ga u toku dok kamera snima na put iskrenijeg odgovora. Pa sagovorniik zaboravi na kameru i, borći se sa partnerom iza kamere ulazi u stanje iskrenosti i neposrednosti. Jedna od više osobenosti ovoga stvaraoca. Obimno i razuđeno polje stvaranja Bola Boškovića nudi opus koji zaslužuje šire posmatranje i konkretniji sud. No i usputni zapisi mogu biti od značaja.
Bole Bošković, multimedijalni stvaralac, ličnost za puno uvažavanje…”
Pero Radović – TV autor i publicista
“DOCLEA I DRUGE PRIČE“
Šesti samostalni CD instrumentalne muzike “Doclea i druge priče“ Miodraga Boleta Boškovića samo potvrđuje znano: beskompromisnu artističku doslednost i jedinstvenu autorsku poziciju na prostoru crnogorske kulturne.
Novim kompozicijama Bošković svoj umetnički i istraživački angažman usmerava ka temi zavičaja u kontekstu istorije. Četiri kompozicije čine putovanje kroz četiri epohe prostora koji autora, kroz čitavo stvaralaštvo, neiscrpno nadahnjuje. Dolcea kao antički rimski grad, carska provincija Prevalis, srednjevekovna oblast Zeta u doba Crnojevića i toponim Titograd-Podgorica doživljeni su u tipičnom Boškovićevom senzibilitetu u kome se prepliću i dopunjavaju melodična melanholičnost, razigrana folklorna radoznalost, katkad elegični citat, sve u nameri panoramisanja mitske čudesnosti jednog krajolika. Čuvajući lokalne kolorite, ne bežeči od naglašene atmosfere Mediterana, on svoje stvaralaštvo stavlja u širi civilizacijski i moralni kontekst.
Za Boškovića patriotizam nije ideologija, već stvar kućnog vaspitanja. To rodoljublje se upravo zbog toga ogleda časnim uključenjem u nužnu podelu kulturnih dobara sa stavom zasnovanim na ličnom ponosu i kompetentnom znanju prilikom osvetljavanja svog etosa. Svojim posebnostima uspostavljati stvaralački odnos prema drugim sredinama, iskustvima i ukusima – ima li većeg zadatka u umetnosti?!
To višeslojno komponovano tkanje je zvučni dokument o značajnom poprištu istorije i života na mestu hiljada neispričanih drama. Čuvanje zlatnog trunja svog Zavičaja od definitivnog zaborava kroz postmodernizam u muzici, nagrađene dokumentarne filmove i istorijsku radoznalost odlikuju karakter Boškovićeve kreativnosti. Taj zanosni koktel piksela i frekvencija, više prepoznat u svetu nego u samoj Crnoj Gori, istovremeno je vredno uspostavljanje ravnoteže između sakralnog i profanog, prostog i uzvišenog. Upravo tamo gde rodoljublje i samosvest najviše imaju smisla – u sferi svetovne kreativnosti! Tamo gde duh nikad ne umire.
Bole Bošković pripada crnogorskoj kulturi, ali najviše sebi kao ličnost retke svestranosti.
Prosto, za ovog čoveka stalno upotpunjavanje slike Crna Gore, isto je što i disati – trajni glagol.
BEOGRAD, 15.05.2020. godine
Petar Peca Popović,
pisac, rok kriticar i publicista …
MINISTARSVO KULTURE CRNE GORE, dalo je strucno misljenje (br 03-913-2 iz 2003 godine) i sva izdanja Bola Boskovica iz oblasti filma i muzike kao afirmativna djela”… koja doprinose afirmaciji prirodnih i kulturnih vrijednosti Crne Gore …”, proglasila “…od posebnog interesa za kulturu i umjetnost…“
Takođe, napominjemo da početkom 2012 godine Bole Boskovic i zvanicno biva proglasen pocasnim clanom Akademije iz Italije “ ACCADEMIA ARHEOLOGICA ITALIANA ” sa sjedistem u Đenovi (Genova), iz oblasti umjetnosti – muzike i filma.
–2021.godine (decembar) na svecanoj sjednici DANU komisija za imenovanja ove prestuzne institucije, jednoglasno je izabrala Miodraga Bola Boskovica za vanrednog clana ove akademije.
***
ZA UVEĆANI PRIKAZ KLIKNITE NA FOTOGRAFIJU
VIDEO ZAPISI, FOTOGRAFIJE, NAJAVE, PLAKATI
 |  |  |  |
