Osnovni podaci o zločinima Pavla Đurišića – Dr Radoje Pajović

Krajem decembra 1941. godine Pavle Djurisic se vratio iz staba Draze Mihailovica sa titulom i imenovanjem za komandanta Limsko-sandzackih cetnickih odreda, Instrukcijama cetnickim odredima u Crnoj Gori (od 20. decembra 1941), Oglasom mobilizacije i Naredbom da borba protiv NOP-a pocne iz njegovog staba i sto prije.
Instrukcije su bile prvi cetnicki programski dokumenat s potpisom Draze Mihailovica. U njima je pisalo da je osnovni cilj cetnicke organizacije: »Stvaranje velike Jugoslavije i u njoj velike Srbije etnicki ciste u granicama Srbije (sa Makedonijom), Crne Gore, Bosne, Hercegovine, Srema, Banata i Backe« i stvaranje »neposredne zajednicke granice izmedju Srbije i Crne Gore, kao i izmedju Srbije i Slovenacke, ciscenjem Sandzaka od albanskog i muslimanskog i Bosne od hrvatskog i muslimanskog zivlja«.
Oglas mobilizacije je dat u ime Jugoslovenske vlade u izbjeglistvu i u njemu je pisalo da se svi vojni obveznici u Crnoj Gori stave na raspolaganje cetnickim komandantima, a ko mu se ne odazove bice proglasen za dezertera i vojnog bjegunca i sudice mu se po ratnim zakonima Kraljevine Jugoslavije.
Tri dana po povratku iz Staba Draze Mihailovica Pavle Djurisic je svakako po njegovom usmenom uputstvu posao u Stab italijanske planinske pjesadijske divizije »Venecija« (3. januara 1942) u Beranama i sa komandantom generalom Silviom Boninijem i nacelnikom staba potpukovnikom Amedeom Simonelijem postigao sporazum o borbi protiv partizana u zoni odgovornosti ove divizije tj. u srezovima andrijevackom, beranskom, sinskom i bjelopoljskom, uz punu oruzanu i finansijsku pomoc i podrsku divizije »Venecija«. U pogledu teritorijalne nadleznosti ovaj se sporazum nije podudarao sa naredjenjem Draze Mihailovica, koji je osim ova cetiri sreza Djurisicu dao u nadleznost savnicki (durmitorski) i pljevaljski srez u Crnoj Gori i stavaljski (tutinski) i sjenicki srez u Sandzaku.
Snadbjeven Mihailovicevim naredjenjima i italijanskom saglasnoscu i podrskom, Pavle Djurisic je 5. januara 1942. godine u selu Zaostro kod Berana odrzao zbor na kome je proglasio formiranje Staba Limsko-sandzackih cetnickih odreda i imenovao stabove jedinica u sastavu ovog odreda. Na raspolaganju je imao 32 oficira, veci broj podoficira, zandara, granicara, finansa, cinovnika i od okupatora ranije formiranu antikomunisticku dobrovoljacku miliciju (Milizia volontaria anticomunista – MVAC), sastavljenu vecinom od izbjeglica.
Od tog dana Pavle Djurisic je zapoceo svoj krvavi pir koji ga je svrstao u najveceg ratnog zlocinca na prostorima Crne Gore i sire.
U Drazinim Instrukcijama je pisalo da sa partizanima – komunistima ne moze biti nikakvih pregovora, jer se oni bore za socijalnu revoluciju, sto cetnicima ne smije biti nikada cilj, vec jedino borba za kralja i otadzbinu i »slobodu naroda«. Ubrzo se pokazalo o kakvoj se »slobodi naroda« radilo. Obracun je prvo poceo s partizanima, a kada su ovi pred udruzenim okupatorskim (osam divizija – oko 130.000 vojnika i oficira) i cetnickim (25.000) i Zelenaskim (5.000) snagama bili prinudjeni da napuste Crnu Goru, Sandzak, Hercegovinu i dio Istocne Bosne, Draza Mihailovi je svoj stab prenio u Crnu Goru, i Gornje Lipovo kod Kolasina, u neposrednoj blizini Staba Pavla Djurisica. To je uradjeno po precutnom odobrenju italijanske komande trupa Crne Gore i Vojnog guvernera za Crnu Goru. O tome su bili obavijesteni Berlin i Rim.
Poslije povlacenja partizana Pavle Djurisic je prema Instrukcijama i usmenim konsultacijama sa Drazom organizovao genocid protiv Muslimana u bjelopoljskom i pljevaljskom srezu i dijelu istocne Bosne (Foca, Gorazde, Cajnice).
U samom startu, januara 1942. godine Djurisicev obracun sa partizanima bio je beskompromisan, do kraja surov i svirep. Prvo je protjerao partizane iz beranskog sreza, a zatim je prenio operacije na susjedne srezove.
U Kraljskim Barama je 20. januara 1942. godine iznenadio dvije partizanske cete koje su spavale u drvenim barakama. U tom nemilosrdnom napadu poginulo je 33 partizana, 15 je ranjeno, a 102 zarobljeno.
Cetiri dana kasnije u selu Lubnice iznenada je napao jednu cetu partizana. Tom prilikom je 15 partizana poginulo, a 37 se predalo i odmah ubijeno, bez ikakvog sudjenja.
Nakon povlacenja glavnih partizanskih snaga iz Crne Gore, juna 1942. na terenu je ostavljeno oko 700 boraca, medju kojima i izvjestan broj partijskih funkcionera, sa zadatkom da organizaciju politicki rad u pozadini. U toku jeseni su likvidirale (ubile) gotovo sve borce-»pozadince« na podrucju Andrijevice, Kolasina, Mojkovca, Bijelog Polja, Zabljaka, Savnika, Pluzina, a u beranskom i pljevaljskom srezu nanijeli im teske gubitke.
Na ovom prostoru Djurisic je zaveo surovi teror. U svim srezovima su formirani cetnicki zatvori, a centralni zatvor je ustanovljen u Kolasinu, koji je postao surovo partizansko muciliste. Veliki broj zarobljenih partizana zatvorenika bio je okovan. Kroz ovaj zatvor je proslo oko 4.000 rodoljuba.
U Kolasinu je postojao Zloglasni Cetnicki sud, koji je nekoliko stotina partizana osudio na smrt. Kazne su izvrsavane u samom Kolasinu, na Brezu, gdje je strijeljano vise od 80 rodoljuba, na Zabljaku (24), na Boanu (11) i u drugim mjestima, kojima se ne zna lokacija, jer su strijeljanja cesto vrsena nocu kako se zrtvama ne bi znali grobovi.
Prilikom rasformiranja cetnickog zatvora u Kolasinu, maja 1943. godine, vise od 300 rodoljuba je predato italijanskom okupatoru, od kojih je veliki broj proglasen za taoce, a zatim strijeljan.
U julu 1944. godine, na Lazinama kod Danilovgrada, Djurisicev sud osudio je na smrt 50 omladinaca rodoljuba, koji su svi strijeljani bez prava zalbe. Mozda bi ih bilo strijeljano i vise, ali se umijesala Njemacka komanda u Danilovgradu, koja je zabranila dalja strijeljanja.
Broj strijeljanih i ubijenih bez borbe rodoljuba nije precizno utvrdjen ni do dana danasnjega. Prema podacima Drzavne komisije za utvrdjivanje zlocina okupatora i njegovih pomagaca strijeljano je ili bez sudjenja ubijeno 6655 gradjana Crne Gore, ali nije utvrdjeno koje su zrtve okupatorske, a koje cetnicke.
U svim selima pod cetnickom vlascu sprovodjen je surovi teror prema partizanskim porodicama. Stoka i zivotne namirnice su u najvecoj mjeri opljackane, a clanovi porodica su podvrgavani raznim maltretiranjima, zakljucno sa batinanjem. U Vasojevicima je bio zaveden specijalni nacin batinanja, poznat pod imenom »rogljanje«. Zrtvama je stavljena drvena roglja za vrat, ukucavana u zemlju, cime je zrtva bila imobilisana, a zatim tucena.
U gradovima su sudili cetnicki sudovi prema specijalnim cetnickim uredbama, a mnogi su rodoljubi ubijani bez normalnog sudjenja. U tim »uredbama« stajalo je: »Svakog uhvacenog komunistu ubiti na licu mjesta osim vodje, njih vezati i sprovesti ovom stabu (Djurisicevom – primj. autora). Ukoliko bi se uhvatio sa tacnim i osvjedocenim dokazima koji komunisticki jatak, bez razmisljanja ga ubiti. U drugoj naredbi stajalo je: »Svakog komunistu – partizana na koga se naidje ili se u borbi uhvati, likvidirati po kratkom postupku«.

GENOCID NAD MUSLIMANIMA

Odnos prema Muslimanima proisticao je iz cetnickih politickih programa. Medju njima su najpoznatija dva dokumenta: »Homogena Srbija«, ciji je autor dr Stevan Moljevic (30. jun 1941) i vec citirane Instrukcije Draze Mihailovica od 20. decembra 1941. godine.
Prema do sada poznatim i proucenim cetnickim dokumentima i poslijeratnim spiskovima jedinice Pavla Djurisica su na podrucju Crne Gore, Sandzaka i Istocne Bosne likvidirale oko 15. 000 Muslimana. Od toga na Crnu Goru otpada oko 3.000 gradjana islamske vjeroispovijesti.
U Foci je, samo u avgustu 1942. godine ubijeno tri do cetiri hiljade muslimanskog zivlja.
U pljevaljskoj Bukovici, novembra 1942. i februara 1943. godine, ubijeno je 563 Muslimana.
U bjelopoljskom srezu, na desnoj obali Lima, januara 1943. godine, unistena su 33 muslimanska sela. Tom prilikom je poginulo i ubijeno oko 400 naoruzanih Muslimana, a oko 1000 zena, djece i staraca je ubijeno. Ono sto nije ubijeno protjerano je na lijevu obalu Lima.
Medjutim, najveci zlocin nad Muslimanima od strane Djurisicevih cetnika izvrsen je u Cajnickom i dijelu pljevaljskog sreza, februara 1943. godine. Tom prilikom je, prema kazivanju Pavla Djurisica, poginulo oko 1200 naoruzanih Muslimana, a preko 8000 nevinog muslimanskog stanovnistva je ubijeno, mnogi na svirep nacin. Osim vec navedene Bukovice (563) tom prilikom je ubijeno i 481 gradjanin Meljaka i 384 zitelja Boljanica. Prema poslijeratnom popisu zrtava cetnickog terora u pljevaljskom srezu ubijeno je 1534 gradjana, od cega 1501 Musliman.

UPOZORENJE KRALJA PETRA II

Kralj Petar II Karadjordjevic, Vrhovni komandant Jugoslovenske vojske u Otadzbini, kako su cetnici Draze Mihailovica proglaseni od strane izbjeglicke vlade, pokusavajuci da spere sramotu sa svoje vojske, pozvao je 12. septembra 1944. godine preko BBC sve gradjane Jugoslavije (Srbe, Hrvate i Slovence) da se ujedine i pristupe Narodnooslobodilackoj vojsci pod komandom marsala Tita »nasoj narodnoj vojsci koja je jednodusno priznata od nasih velikih saveznika Velike Britanije, Sovjetskog Saveza i Sjedinjenih Drzava Amerike…«
Pri tom je kralj Petar posebno upozorio cetnike: »Svi oni koji se oslanjaju na neprijatelja protiv interesa svog vlastitog naroda i njegove buducnosti, i koji se ne bi ni odazvali ovom pozivu nece uspeti da se oslobode izdajnickog ziga ni pred narodom, ni pred istorijom«.

DRAZA PROGLASAVA PAVLA DjURISICA ZA IZDAJNIKA

Apel kralja Petra II dosao je prekasno i za Pavla Djurisica i za cetnike Draze Mihailovica. Uskoro iza toga Pavlu Djurisicu je stiglo priznanje od njegovog »vrhovnog komandanta«, vodje Njemackog Rajha Adolfa Hitlera. Za Djurisiceve zasluge za sile Osnovne Hitler je pocetkom oktobra 1944. odlikovao Pavla Djurisica Gvozdenim krstom, najvecim nacistickim odlikovanjem za ratne zasluge.
Pavlu Djurisicu nije bilo drugog izbora vec je sa oko 8.000 svojih boraca i oko 3.000 izbjeglica preduzeo povlacenje u pravcu bosanske Posavine, gdje su se nalazile cetnicke trupe pod neposrednom komandom Draze Mihailovica.
Pri susretu Pavla i Draze doslo je do nesporazuma. Draza je trazio da se Pavle sa svojom vojskom vrati natrag – u Crnu Goru. To je Pavle odbio, pa je sa Sekulom Drljevicem napravio sporazum, kako bi svoju vojsku lakse preveo preko teritorije tzv. nezavisne Drzave Hrvatske do Slovenije, gdje bi se povezao sa Nedicem i Ljoticem, gdje su ovi bili izbjegli. Djurisicevu saradnju sa Sekulom Drljevicem »najvecim izdajnikom srpskog naroda« Draza je proglasio za izdaju i naredio svojim jedinicama da sa Djurisicem prekine svaku saradnju.
Eto, to je u najkracem »curriculum vitae« – ratna biografija Pavla Djurisica.
To je razlog zbog kojega je Drzavna komisija Federalne Crne Gore, 12. oktobra 1945. godine, Pavla I. Djurisica, kapetana bivse jugoslovenske vojske, komandanta Limsko-sandzackih cetnickih odreda i cetnickog vojvodu proglasila za ratnog zlocinca. Na to je Drzavnu komisiju obavezivala odluka sefova Antifasisticke koalicije (Staljin, Truman, Atli) iz Potsdama, avgusta 1945. godine da se svim nacistickim i fasistickim vodjama i njihovim saradnicima organizuje sudjenje kao ratnim zlocincima.
Zar je moguce da ima i takvih drznika koji ove cinjenice o Pavlu Djurisicu mogu da ignorisu i da takvom ratnom zlocincu podizu spomenik. To bi bio spomenik zlu, jedinstven slucaj u civilizovanom svijetu.