Prilozi za leksikon znamenitih ličnosti crnogorske istorije I dio – Branislav Borilović

BRAJOVIĆ VASO ( druga pol. 18.v -prva pol. 19. v)

Rođen u Mojdežu (Boka), umro u Atini. Primorac. Grčki narodni junak iz vremena borbe protiv Turske. U borbi za nezavisnost Grčke (1821.-1828.) i njenoj istoriji poznat kao VASOS MAVROVUNIOTIS (Vaso Crnogorac). Naročito se istakao pri opsadi i zauzimanju Tripolise i u bici kod Eubeje.

TUMELEON VASOS-BRAJOVIĆ (Atina 1836,-Atina 1929.).

Sin Vasa Brajovića iz Mojdeža (Boka), poznatog kao Vasos Mavrovuniotis. Grčki general i junak. (Po drugim podacima grčki pukovnik, o čemu piše novosadski Branik 13/1897,16, 1-2 i 20, 1-2). Oslobodio Krit od Turaka 1897.godine. U tim borbama zajedno sa njim učestvovalo je oko 80 Crnogoraca određenih za kritsku žandarmeriju.

ŽELALIĆ PETAR (1727-1811)

Pomorsi kapetan iz Bijele. Malteški vitez. Jedini naš pomorac primljen u taj red.

VUKASOVIĆ MILOŠ (Dražin vrt, Boka 1842-B.Ajres 1909.). Bokeljski pomorac. Brodovlasnik. Neimar argentinske flote. Zastupljen u svim pomorskim enciklopedijama svijeta. Dobitnik je visokog priznanja argentinske države, povelje tj. plakete zahvalnosti o osnivanju argentinskog pomorskog drustva “La Platensa” i ta plaketa se čuva u Pomorskom muzeju u Kotoru.
Proslavio se kao konstruktor brodova. Po njegovom nacrtu urađeni su luksuzni putnički brodovi “Minerva”, “Apolo”, “Eolo” i “Venus”, teretni brodovi “Demostenes” i “Pitagoras”. Bio je konstruktor četiri rječna broda remorkera. Najluksuzniji brodovi rađeni po njegovom nacrtu su “Dona lda” i “Kruz de Malta”, koji su mu donijeli auru slavnog i poznatog brodskog arhitekte.

Dolazio nekoliko puta iz Argentine na crnogorski dvor i svečano priman u audijenciju kod crnogorskos knjaza. Bio je kandidat za crnogorskog ministra spoljnih poslova. Nakon izvršene agzekvature, promovisan za počasnog crnogorskog konzula u Argentini. Ujedno je bio i “počasni carski ruski konzuo u Buenos Ajresu”. Umro 1909. kao opunomoćeni konzul ove dvije slovenske države. Njegovu smrt su zabilježile mnoge novine i razne svjetske agencije, a posebnim uvodnim nekrolozima “Glas Crnogorca” i argentinski vodeći dnevnici “Nation” i “La prensa”. Bio je most povezivanja i stub diplomatske saradnje između Crne Gore i Argentine. Jedno vrijeme je bio predsjednik engleskog društva za osiguranje brodova u Argentini.

ZAMBELIĆ PETAR (Luštica, B Kotorska-Argentina 1907.)

Kapetan. Kao dječak od 12. godina plovio je bokeškim jedrenjacima, a kao zapovjednik jedan argentinski brod 1870. doveo u Argentinu. Odatle prešao u Čile. Plovio na linijskim brodovima od Fotlanda do Valparaisa i kroz Magelanov moreuz. U ovom morskom prolazu otkrio nepoznata ostrva, te je izvršio ispravku i reviziju engleskih hidrografskih i geografskih karata, što mu je donijelo slavu svjetski priznatog pomorskog naučnika. Zbog tih i drugih svojih zasluga, promovisan je za glavnog stručnog inspektora čileanske ratne mornarice i člana državne komisije za izgradnju objekata na Ognjenoj zemlji, posebno oko Magelanovog moreuza. Slavljen i hvaljen, u Čileu je upoređivan sa Magelanom i Kolumbom. Jedna od glavnih ulica u Punta Arenasu nosi njegovo ime. Njegovo životno djelo obrađivano je u čileanskim časopisima “El Mercurio” i “El diario ilustrado” i studiji pisca pomorske literature Don Alfonso Agire Humerasa “Osvrt na istoriju Magelanske teritorije”, a kod nas u iseljeničkoj reviji “Susreti “, u broju za april 1982. godine. Nastradao je u brodolomu na argentinskoj obali 1907. godine.