Razni događaji u bogatoj crnogorskoj istoriji često su na “poseban” način prikazivani i zloupotrebljavani od onih kojima je u dužem vremenskom periodu Crna Gora nekako “prirasla” za srce. Posebno je to karakteristično za ključne događaje koji su na neki način bili i prekretnica u toj burnoj istoriji. Tekst koji objavljujemo priredio je gospodin Slobodan Jovanović, a upravo govori o takvom prikazivanju događaja iz istorije Crne Gore. Zahvaljujemo se gospodinu Jovanoviću koji je omogućio da se ovaj tekst “Pad Lovćena kao propagandno oružje” nađe na stranicama Montenegrine. Tekst je objavljen u posljednjem broju časopisa Crnogorski anali.
PAD LOVĆENA KAO PROPAGANDNO ORUŽJE
Kada su u pitanju ključni događaji u istoriji uvijek postoji to pitanje što bi se dogodilo da je točak istorije krenuo drugim putem. Jedan od najkontroverzinijih događaja u Prvom svjetskom ratu koji se vezuju za Crnu Goru i kraija Nikolu I Petrovića Njegoša je osvajanje Lovćena od strane austrougarske vojske i njihov ulazak u Cetinje. lako se danas pouzdano može tvrditi da Lovćen nije „predat bez borbe”, kako su zagovarali srpski propagandisti, protivnici kralja Nikole i pobornici bezuslovnog ujedinjenja sa Srbijom, ipak postoje mnoge kontroverze kako i zašto je Lovćen branjen sa 7.000, kako se obično sreće u literaturi, ili najviše 8500, „trećepozitivaca” (Crnogoraca u poodmakloj dobi) sa zastarjelim naoružanjem, dva brzometna topa i 41 sporometnim, mnogi na drvenim lafajetima. Austrijski general Keveš je napad na Lovcen povjerio komandantu Bosne i Hercegovine, generalu Sarkotiću, sa 57.000 boraca, 250 mobilnih, 360 stabilnih, 58 brdskih artiljerijskih oruđa (ukupno 668)1. Austro-Ugarska je početkom januara 1916. dodatno ojačala svoje pomorske snage u Boki Kotorskoj krstaricama i oklopnim topovnjačama “Panther”, “Zenta”, “Budapest”, “Aspern”, “Kaiser Karl VI”, “Kaiser Franz Joseph I”… I u ovako neravnopravnom odnosu borbe su trajale od petog do jedanaestog januara 1916. godine. O žestini kojom su se borile crnogorske snage govori broj žrtava po austrijskim izvorima (1.260 poginulih). Kapetan u Crnogorskoj vojsci, Miro Božović, bio je jedan od učesnika tih događaja i od početka rata pa do 25. novembra 1915. godine na siužbi u operativnom odjeljenju Vrhovne komande, pod komandom generala Jankovića, a zatim pukovnika Pešića, da bi od 25. novembra 1915. godine pa do pada Lovćena i sloma Crne Gore bio načelnik štaba Kotorskog odreda, najprije pod komandom brigadira Milutina Vukotića, a od 24. decembra pod komandom divizijara Mitra Martinovića. O tim događajima Miro Božović je napisao tekst sa nazivom „Pad Lovćena i slom Crne Gore 1915/1916. godine”, koji se čuva u Arhivsko-memoarskom fondu Biblioteke Istorijskog instituta Crne Gore (fasc. 522). Rukopis je nastao u jesen 1935. godine, u Dubrovniku. „Po mom mišljenju ne može se postaviti pitanje: zašto je pao Lovćen i zašto je nastupio slom Crne Gore? Poslije sloma i propasti Srbije morala je neminovno propasti i Crna Gora. Pitanje treba postaviti: zašto Crna Gora i njena vojska nije pošla stopama Srbije kad su to htjeli Crnogorci, i pored svih nedaća u koje su bili dovedeni raznim oskudicama, intrigama i agitacijama?” – pitao se Miro Božović. „Izgovor da se nijesmo mogli povući za Srbijancima, pošto smo obezbijedili njihovo povlačenje i u velikom broju ih spasili od ropstva – ne može opstati. Jer kad su Srbijanci, uopšte manje pokretni od Crnogoraca, mogli doći sa Save i Dunava na more, mogla je to isto učiniti i Crnogorska vojska u 4-5 marševa.”
KLIKNITE NA PRVU STRANU KAKO BI OTVORILI
KOMPLETAN SADRŽAJ TEKSTA
