Finansijskom reformom knjaza Nikole “oduzeta su sva dobranašijeh manastira iz ruku kaluđera, i izdaju se pod zakup od čijih prihoda se izdržava crnogorsko narodno školovanje“. Za povijesno upoređenje.
Knjaz Nikola I Petrović 1868. sprovodi i finansijsku reformu i štednju koja se ostvarivala i u crnogorskim manastirima. Interesantna je kao istorijsko upoređenje i paralela.
U zvaničnom glasilu Crnogorac, br. 24 1871. u naslovu Naši manastiri daje se uporedo stanje manastira u Sremskim Karlovcima i Crnoj Gori. U njemu se prenosi da se sveštena lica-kaluđeri u Sremskim Karlovcima tušte puta nazivaju „crna braća“, „sebične crne braće koja su smatrali sopstvenom imovinom i oduzete iz ruku crne braće, a drugoj upravi predali za narodne cijeli upotrijebiti“; „iželice koje su godili sebi”. “Punili svoje špagove, gojili svoje trbuhe, a ne obzirujući se na siromašni narod srpski“. „Manastiri naši su doskora bili saloni luksuza i razmetanja, đe su se skupljali svakojake vrste ljudi, a i raznog pola, i to koji su nastojatelji, i njegovoj crnoj duši godili”. „Došlo je vrijeme da se jednom i tom čudu –čudne braće, na put stane“. „Narodni sabor ukide crnoj i nesitoj braći onu samovlasnost nad narodnim imanjem“, „oni dakle, koji su se ovog života odrekli, a pri tom, ispod siromaške (!?) crne haljine narodni novac sakrivali“. „Do godine 1868. nije se ni u nas drugačije sa manastirskim dobrima radilo no u Austriji i drugim srpskim krajevima… No od godine 1868 na predlog mitropolita i s odobrenjem Nj. Svjetlosti Nikole I oduzeta su sva dobra našijeh manastira iz ruku kaluđera, i izdaju se pod zakup od čijih prihoda se namruju opštecrnogorske potrebe... Trogodišnjim prihodom siromašnijeh manastira Crne Gore danas se crnogorsko narodno školovanje izdržava“..
Konačni ishod reforme “Crnogorac” od 17. juna 1872, takođe u članku Naši manastiri, radosno javlja u podnaslovu: “Crnogorci ne hoće u kaluđere” i „Na radost ili ne, kako kome drago, javljamo da su u našim manastirima samo 2-3 kaluđera“. Tom prilikom su ih nazivali i “Crnokapići”, “crnomantijaši” i “paraziti”. Poučna povijesna paralela.
Pre(d)śednik Skupštine Crnogorskog zbora
Sreten Zeković
Be the first to comment