Stanko Dragojević – Ličnost za pamćenje – Husein Tuzović

Bolji od rođenog brata

Od smrti Stanka Dragojevića prošle su 74 godine. Skrhala ga je teška bolest, koju nije mogao savladati uprkos ogormnim naporima dubrovačkih ljekara. Pažnja, briga i njega bili su maksimalni, ali uzalud. Stanko je podlegao 9. marta izjutra. Njegova smrt bolno je odjeknula u Dubrovniku, gdje je službovao kao pravni referent Okružnog ureda.

Podgoričani su s dubokom žalošću primili vijest o smrti svoga mnogo voljenog i cijenjenog prijatelja, političkog i kulturnog poslenika. Bez obzira na to što je tada radio i bolovao u Dubrovniku, Stanko je bio njihov predvodnik u borbi protiv ondašnjeg režima uspostavljenog na diktaturi i autokratiji. On je bio izuzetan organizator i sudionik kulturnih, umjetničkih i sportskih društava. O njemu se govorilo da je pravi čovjek, drug i plemenik, bolji od rođenog brata.

Podgorica je tog 9. marta 1933. bila u dubokoj žalosti. Posmrtni ostaci preneseni su u Podgoricu nakon što su mu Dubrovčani priredili dostojanstven ispraćaj. U svim gradovima Crne Gore – Herceg Novom, Kotoru i Cetinju, građani su s pijetetom dočekivali i odavali dužnu poštu. Na Cetinju se od umrlog revolucionara oprostio Nikola Ivanišević. Podgoričani su posmrtnu povorku dočekali kod Vezirovog mosta na Morači. Odatle je ogromna masa, kao rijeka, tekla gradom noseći na uzdignutim rukama kovčeg s mrtvim drugom do njegovog roditeljskog doma. To je bio izraz poštovanja i ljubavi prema ovom velikom čovjeku, njegovom djelu i revolucionarnoj borbi. Tom prilikom govorili su u ime građana i radničke klase njegovi najbliži saradnici – Sergije Stanić na glavnom trgu, a na groblju kod crkve Svetoga Đorđija pod Goricom Đoko Čejović, Radovan Vukanović, Ivo Kolić, Aleksa Ćufka i student Lopičić, čije ime nije navedeno u listu Zeta od 26. marta. Ispred kovčega nošeni su vijenci sa crvenim trakama kulturno–umjetničkih društava i RSK Budućnost, čiji je jedan od osnivača i funkcionera bio.

Sahrana Stanka Dragojevića, 12. marta, pretvorena je u svojevrsne demonstracije građana Podgorice protiv režima. Policija nije mogla spriječiti izliv narodnog raspoloženja da mu se oda dužna pošta, niti da ovog neumornog borca za bolji život i ličnu slobodu svakog čovjeka, dostojno isprati do njegove vječne kuće. Radničko – pjevačko društvo ”Abrašević” pjevalo je Lenjinov posmrtni marš i druge revolucionarne pjesme.
Otada, pa sve do rata 1941. članovi ”Abraševića”, RSK Budućnost, SKOJ-a, KPJ, Ursovih sindikata i drugi, svakog su 9. marta polagali cvijeće i crvene ruže na Stankov grob.

Rođen je 1. avgusta 1893. u selu Drušićima kod Rijeke Crnojevića. Kao đak u Podgorici pridružio se revolucionarnom pokretu. Zbog učešća u štrajku đaka i omladine istjeran je iz podgoričke gimnazije bez prava upisa na teritoriji Crne Gore. Školovanje je nastavio u Karlovcu, Jagodini i Kruševcu. I u tim gradovima isticao se buntovnošću, zbog čega je morao prekidati školovanje i nastavljati u drugim sredinama. Kada je 1912. počeo Prvi balkanski rat, javio se kao dobrovoljac. Poslije toga službovao je u Makedoniji. U toku prve godine Prvog svjetskog rata vratio se u Podgoricu i dočekao okupaciju od Austro-Ugarske monarhije. Krajem 1919. kao nepopravljiv protivnik režimu otpušten je iz službe. Nakon osnivanja KPJ na konferenciji za Crnu Goru, izabran je za sekretara Oblasnog vijeća. Godine 1924. i 1925. bio je politički sekretar, a do 1929. član Sekretarijata Pokrojniskog komiteta KPJ za Crnu Goru. Prije toga posvetio se radu u Radničko–pjevačkom društvu i bio jedan od najaktivnijih članova i njegov sekretar.

Godine 1920. pošao je u Beograd i počeo studirati pravo. Kada su uoči Vidovdana 1921. izbile studentske demonstracije, Stanko je, kao učesnik u njima, došao pod udar Obznane i uhapšen. Potom je pod policijskom pratnjom sproveden u Podgoricu. Njegov dalji život, sve do smrti, bio je ispunjen javnim radom na polju unapređenja kulturno–umjetničkog rada, a ilegalnim u sprovođenju partijskog programa. U dosijeu Sreskog načelstva Podgorice o Stanku piše:
”Ovdašnji prvak Komunističke stranke, sada Nezavisne radničke partije uziman na odgovornost nekoliko puta radi širenja komunističkih ideja…”

Trnovit, ali svijetli revolucionarni put Stanka Dragojevića podsticao je sve napredne ljude da se bore za ideale kojima je on posvetio cio svoj kratak život. Zbog velikog doprinosa cjelokupnom razvoju i napretku kulturnog života, Stankovo ime poslije Drugog svjetskog rata dato je titogradskom kulturno–umjetničkom društvu, koje je za 50 i više godina postizalo ogromne uspjehe širom SFRJ, Evrope i drugih kontinenata i tako ga sačuvalo od zaborava. Uz to, njegovim imenom nazvana je ulica (sada bulevar) s lijeve strane Morače, od Gimnazije do mosta Blaža Jovanovića. Ispred zgrade Fonda penzijsko–invalidskog osiguranja i stadiona FK Budućnost stoji spomen–bista ovog nezaboravnog građanina – velikog zaštitnika narodnih prava.

Fotografija: dan.co.me