Vođe Pavle, Živko i Milisav Vukićevići – Novak Adžić

U album crnogorskih heroja i patriota, koji su krvarili i stradali za pravo, cast i dignitet Crne Gore u periodu od 1918. do 1929. godine spadaju i tri braca Vukicevica iz Pjesivaca i to: Pavle, Zivko i Milisav Vukicevici. Oni su pripadali crnogorskom oslobodilackom komitskom pokretu, koji je pokusavao iz pepela podici i ozivotvoriti Crnu Goru, koja je 1918. godine beskrupulozno zbrisana sa geografske karte Evrope i apsorbovana od strane Srbije, posredstvom njene vojske, zandarmerije i drugih militarnih trupa, koje su okupirale i potcinile Crnu Goru, nametnuvsi joj ropstvo.
Kralj Nikola je, u intervjuu kojeg je dao piscu i novinaru Herbertu Vivijenu jezgrovito opisao teror, koji je u to vrijeme vladao u Crnoj Gori, ovim rijecima: »Iz Crne Gore nemam vijesti, jer je srpska okupaciona vojska ustanovila kordon kroz koji ne pustaju ni pisma ni ljude. Dobijam izvjestaje, koji mi moji povjerenici donose po cijenu zivota. Izgleda da tamo vlada pravi teror. Ubijaju se bez suda ljudi, zene i djeca, bombe se bacaju u kuce mojih prijatelja a novac se prosipa kao voda da bi se Crnogorci odrekli zakletve. Sigurno ste culi o mome smjenjivanju i o aneksiji Crne Gore. Ali to je izglasala lazna Skupstina, koju su Srbi nazvali Velikom skupstinom – ime koje ne postoji po nasemu Ustavu. Niko tu skupstinu nije birao, vec su je izabrale razbojnicke cete u ime Srbije«.
Ljudi, rodoljubi, koji su, vjerni kralju Nikoli i crnogorskom drzavnom barjaku ustali protiv velikosrpskog terora i zlocina nad crnogorskim narodom, bili su i istaknuti komiti iz Pjesivaca- braca Pavle, Zivko i Milisav Vukicevic.
Pavle Djukanov Vukicevic je rodjen 1896. godine, a izvrsio je samoubistvo u zatvoru 1926. godine, u 30 godini zivota. Bio crnogorski rojalista, indipendista, ustanik, gerilac i komita iz Pjesivaca kod Niksica. Pavle Vukicevic je bio porucnik, oficir crnogorske vojske. S oruzjem u ruci borio se za vaspostavu i opstanak Crne Gore i za postovanje njenih legitimnih prava. Suprotstavljao se divljim okupacionim hordama, koje su ugnjetavale i terorisale Crnogorce. Vlasti su ga progonile i opljackale i zapalile njegovu imovinu i dom u Pjesivcima.
Kao crnogorski komita Pavle Vukicevic je operisao najcesce na prostoru Niksica i okoline. Pavle Vukicevic je bio lakse ranjen 30. juna 1919. godine, pod Budosem od ekspodirane bombe koja je slucajno ispala Todoru Backovicu iz Strasevine. Todor Backovic je tada podlegao zadobijenim povredama, a teze je ranjen njegov brat Srdan Backovic, crnogorski barjaktar i komita. Tada su jos bili ranjeni Ilija Kontic iz Strasevine i Djole Radovic. Svi su oni bili crnogorski komiti.
Porucnik Pavle Vukicevic, kao crnogorski ustanik i komita, nakon sloma ustanka i jenjavanja komitskih akcija, emigrirao je u Italiju. U Gaetu je stigao 5. jula 1921. godine sa grupom crnogorskih oficira i ustanika. Pavle Vukicevic bio je ucesnik Bozicnjeg ustanka 1919. godine protiv velikosrpske agresije na Crnu Goru. O njegovom odvaznom i hrabrom ustanickom i komitskom drzanju govori i crnogorski komandir Zivko Nikcevic juna 1921. godine, u pismu Komandantu Crnogorskih Trupa u Gaeti Krstu Zrnovu Popovicu. Naime, u tome pismu Zivko Nikcevic je dostavio spisak novopridoslih komita iz Crne Gore sa zahtjevom da se oni unaprijede u vojnickom smislu. Na tom spisku i zahtjevu za proizvodnju u visi cin nalazi se i Pavle Vukicevic.
Crnogorski oficir i komitski vodja Zivko Nikcevic u pismu Jovanu S. Plamencu 1921. godine trazi da se, pored ostalog, zbog zrtvovanja za Crnu Goru unaprijedi redovnim putem u cin potporucnika crnogorske vojske i Pavle Dj. Vukicevic. Taj zahtjev je uvazen i crnogorska Vlada je ukazno unaprijedila i Pavla Dj. Vukicevica u oficira, u rangu potporucnika crnogorske vojske u egzilu.
Pavle Vukicevic je rjesenjem Nacelstva Okruga Niksickog iz 1921. godine ucijenjen i oglasen za hajduka. Ucjena za njegovo hvatanje ili ubijanje stalno je rasla. Ministarstvo unutrasnjih djela Kraljevine SHS je aktom, broj 25172 od 24. novemra 1922. godine povisilo ucjenu za Pavla Vukicevica iz Cerove na 15 hiljada dinara. Iz Italije se Pavle Vukicevic vratio u zemlju 1921. godine i nastavio sa komitovanjem. Tokom 1922. godine Pavle Vukicevic se nalazio u komitskoj grupi sa Radojicom Nikcevicem i Ivom Nikcevicem i operisao u oklini Brocanca, Rudina, Trepaca, oko Medjedja i Cerova, opstine Pjesivacke, a cesto su prolazili kroz Glibavce i Zupu Niksicku. Tokom 1922. godine djejstvovao je u grupi Sava Raspopovica i Radojice Nikcevica, u kojoj su bili i Vuk Radovic iz Martnica i Ilija Vujovic, kao i drugi.
Kad je shvatio da je komitska borba uzaludna Pavle Vukicevic se predao vlastima 1924. godine. Nacelstvo cetinjskog Okruga Kraljevine SHS, Cetinje, br. 1109, od 23. februara 1924. godine, dostavlja Nacelniku Sreza Cetinje obavjestenje koje mu je stiglo 22. februara 1924. godine od Nacelnika niksickog Okruga. U tome obavjestenju stoji da su se 22. februara 1924. godine u 8 sati ujutro predali vlastima u Niksicu Pavle Vukicevic i Damjan Vukicevic, crnogorski komiti iz Pjesivaca, koji su bili ucijenjeni pojedinacno sa po 30.000 dinara. Oni su pripadali komitskoj grupi Radojice Nikcevica.
U izvjestaju nacelnika cetinjskog Okruga, Pov. Br. 1411, od 8. marta 1924. godine, dostavljenom nacelniku cevskog Sreza, navodi se da su se vlastima predali Stevo Pocek, Marko Nikolic, Milovan Pejovic i Musa Pejovic, Andrija Andrijevic i Milovan Andrijevic, Radosav Stojovic, Masan Markovic, Pavle Vukicevic i Obren Adzic.
Pavle Vukicevic je u zatvoru bio od februara 1924. godine do decembra 1926. godine, kada je izvrsio samoubistvo u tamnici. Pred Okruznim sudom na Cetinju, koji je sudio uhapsenim crnogorskim komitima, 30. i 31. decembra 1925. godine vodjena je rasprava. Tada su na optuzbe odgovarali i braca Pavle i Zivko Vukicevici. O tome je pisao list »Narodna rijec« od 14. januara 1926. godine. Na sudskom procesu odgovarajuci na optuzbe Pavle Vukicevic je rekao da je kao pripadnik crnogorske vojske odbio naredbu izjesnog majora Pavlovica koji im je zapovijedio da poloze zakletvu kralju Petru Karadjordjevicu. Na tom sudskom procesu Pavle Vukicevic je rekao da je odbio da to ucini, jer je bio vjeran zakletvi polozenoj kralju Nikoli Petrovicu. Navodi da je pobjegao u sumu da se bori za suverena prava Crne Gore i za dinastiju Petrovic Njegos. Potom je, veli, otisao za Italiju, iz koje se vratio oko Petrovdana 1919. godine pod komandom Krsta Popovica, tvrdeci da su izbjegli Crnogorci u Italiji bili u Crnu Goru poslani od strane divizijara Milutina Vucnica i predsjednika crnogorske Vlade Jovana S. Plamenca da se bore za samostalnost Crne Gore i za dinastiju Petrovic. Pavle Vukicevic na sudjenju istice da je namjera komita, kojima je sam pripadao, bila vaspostavljanje samostalne Crne Gore i da su taj cilj imali postici boreci se svim sredstvima. Na sudskom procesu Pavle Vukicevic je rekao da je do kraja razocaran postupkom Plamenceve predaje Beogradu, i njegovim imenovanjem za ministra rezidenta Kraljevine SHS u Pragu od strane rezima radikala. Pavle Vukicevic bio je ogorcen sto je Plamenac, kao duhovni vodja ustanka dobio fotelju i benefite, a oni kao borci u ustanku dobili su okove, pa je rekao da se stidi vodja kao sto je bio Jovan S. Plamenac, te da je on crnogorski pokret »izdao, da je sramni i spijunski vodja bio«. U tome odgogovu na postavljena pitanja od strane sudije, Pavle Vukicevic istice i to da je jedini ustanicki vodja bio general Milutin Vucinic, a da je »Jovan Plamenac pravi vodja, nikad ne bi ucinio ono sto je ucinio«. Dok je bio u odmetnistvu kao komita Pavle Vukicevic je priznao da je dobijao naredjenja politicke i vojnicke prirode, usmena i pismena, od divizijara Milutina Vucinica, predsjednika Vlade Jovana S. Plamenaca i crnogorskog konzula u Rimu Veljka Ramadanovica »da svima sredstvima radimo da srusimo danasnje stanje i vaspostavimo samostalnu Crnu Goru pod vladom dinastije Petrovic«. Na tom sudjenju Pavle Vukicevic je ukazao i na cinjenicu nepostovanja crnogorskih oficira od strane beogradskog rezima, koji su u vecini slucajeva bili degradirani i koji nijesu dobijali adekvatne starjesinske duznosti. Pavle Vukicevic je prizano da je »bilo rdjavih ljudi na obijema stranama« a da je inteligencija nedostajala »u nasim redovima«. Na tome sudskom procesu i njegov brat Zivko Vukicevic je takodje isljedjivan i on je tada rekao da posto je dosao njegov brat Pavle Vukicevic iz Italije, te posto su vlasti vrsile pritisak na njega i njegovu familiju, da je bio zatvaran nekoliko puta i da je potom pobjegao u sumu da se bori od zuluma vlasti.
Braca Vukicevici od strane organa vlasti bili su proglaseni hajducima. Tako je Ministarstvo unutrasnjih djela Kraljevine SHS, aktom od 24. novembra 1922. godine povecalo ucjene za 52 crnogorska komita iz niksickog okruga, i tada je Pavlu Vukicevicu povecana ucjena na 15 hiljada dinara, a Milosavu Vukicevicu i Djoku Vukicevicu na 10 hiljada dinara.
Dakle, presudom Okruznog suda na Cetinju decembra 1926. godine Pavle Djukanov Vukicevic je osudjen na vjecitu robiju, a njegov brat Zivko Djukanov Vukicevic na 15 godina robije.
Brat Pavlov bio je Zivko Djukanov Vukicevic, takodje crnogorski ustanik i komita, kojega su vlasti uhvatile i utamnicile kao politickog zavorenika. Drugi Pavlov brat bio je Milosav Djukanov Vukicevic, takodje crnogorski gerilski ratnik. Nacelstvo okruga Niksickog je aktom br. 5121 od 10. VIII 1922. godine, dostavilo poziv na predaju Zivku Djukanovu Vukicevicu, tezaku iz Cerova, opstine Pjesivacke, starom 25. godina, rasta viskog, kose kovrdzaste smedje, ociju plavih, lica dugog, nosa velikog, brkove brije, mrsavog, kao i Milosavu Djukanovu Vukicevicu, tezaku iz Cerova, opstine Pjesivacke, stara 19. godina, rasta srednjeg, kose smedje, ociju plavih, lica okruglog, nosa obicnog, nema brkova, mrsav, pozivajuci ih da se u ruku od 20 dana od dana objavljivanja tog akta u sluzbenim novinama predaju vlastima, a ako to ne ucine oglasice se za hajduke i bice slobodno svakome ubiti ih za nagradu.
Zivko Djukanov Vukicevic je bio najcesce u komitskoj grupi sa Spirom Vujovicem, Vukom Dragovicem, Pavlom Vukicevicem. Zivko Vukicevic je uhvacen od strane zandarmerijske potjere novembra 1922 u selu Todos. Drzan je u pritvoru od 1922. godine do decembra 1926. godine, kada mu je sudjeno za »veleizdaju«, iako je on svojim akcijama branio pravni i politicki sistem Kraljevine Crne Gore. Na spisku osudjenih Crnogoraca koji se nalaze u zatvoru u Zenici nalazio se i Zivko Vukicevic, koji je bio osudjen na 15 godina zatvora, a 1927. godine dobio je pravo na uslovni otpust.