Crnogorci i Albanci naseljenici Zadra i okoline u XVIII vijeku

 

Slobodan B. Medojević

CRNOGORCI I ALBANCI IZ OKOLINE BARA I CRNOGORSKOG PRIMORJA
–NASELJENICI ZADRA I OKOLINE U XVIII VIJEKU

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Slobodan B. Medojević

 

Oblast od Bara do rijeke Bojane i dalje do Skadra je vjekovni zajednički dom Crnogoraca i Albanaca. Ovaj dio Crne Gore imao je veoma živu etnogenezu tokom naročito turske okupacije. Mnoge porodice, bratsva i djelovi plemena su mijenjanjem vjere mijenjali i etnos i nacionalnu pripadnost. Nijesu bili ni rijetki mikroetnički procesi, kao ni migracije na to područje. Svi ti procesi bez obzira na današnju već ustaljenu nacionalnu diferencijaciju stvorili su kompaktno područje koje je karakteristično po vjerskom, nacionalnom suživotu i međusobnom poštovanju kroz poštovanje prije svega međusobnih različitosti… Ovaj dio Crne Gore je između ostaloga i poznat po veoma izraženim metanastazičkim procesima koji su do današnih dana zadržali veliki intenzitet. Bar sa okolinom je tako postao jedan od najvećih metanastazičkih centara Crne Gore u cjelini. Veća iseljavanja iz Bara intenziviraju se dolaskom osmanlijske vlasti, krajem XVI. i u XVII vijeku.

Prva organizovana kolonija iseljenika iz ovoga kraja bili su oni  iz Crmnice, petnaestak porodica koji su 1657. otišli u Istru, odnosno grad Peroj. Do danas su zadržali svoje običaje, vjeru i nacionalna osjećanja. Istru su naseljavale i druge brojne etničke skupine, ali niko kao ta enklava nije sačuvala sopstvena nacionalna i folklorna obilježja.

Početkom XVIII vijeka zabilježene su veće migracije, od kojih je najpoznatije iseljavanje iz Šestana i šire okoline na mletačku teritoriju u okolinu Zadra. To iseljavanje odvijalo se u dva perioda: 1726. i 1733. godine, uz rukovotstvo dotadašnjeg Nadbiskupa barskog Vicka Zmajevića koji je u međuvremenu postao Nadbiskup zadarski.

 

 

Smatra se da su barski naseljenici prvo bili naseljeni u Zemuniku, a da su kasnije raseljavani u pravcu grada Zadra. Zanimljivi su i toponomastički tragovi njihovog doseljavanja u Dalmaciju; nazivi mjesta -Arbanasi, Šestanci, Crnogorci itd. vjeran su ilustrator porijekla stanovništva. Među ovim  iseljenicima nijesu bili zastupljeni samo Šestani, značajan je broj porodica porijeklom iz Mrkojevića, Šušanja, Spiča…

Razlozi za iseljavanje bili su višestruki, a kako ističe Suljo Mustafić na čije smo se istraživanje velikim dijelom oslonili, ti razlozi su  bili: ‘’ekonomski ponajviše, ali svakako i stalni sukobi, bilo sa turskom vlašću, bilo sa susjednim Crmničanima, a nerijetko i međusobne zavade koje su završavale ubistvima i osvetama’’.

Među potomcima iseljenih Barana i ostalih crnogorskih primoraca nalaze se i mnoge poznate i značajne ličnosti iz hrvatskog javnog života: nauke, sporta, muzike i dr. Spomenimo: Đani Maršana, pop pjevača veliku zvijezdu iz sedamdesetih; naučnike svjetskog profila: Kruna Krstića, lingvistu Aleksandra Stipčevića, čuvene režisere Joakima i Danijela Marušića, zatim Josipa Pina Đerđu – proslavljenog košarkaša i kasnije trenera KK’’Zadar’’ i najpoznatijeg među njima: Ivana Petanija, biskupa šibenskog.

 

Ljubaznošću g-dina Dragana Tacovića, crnogorskog publiciste iz Phoenix-a, iz Arizone, SAD, koji je nesebično ustupio spisak prvih naseljenika Crnogoraca i crnogorskih Albanaca Zadra i okoline, u prilici smo da taj spisak priredimo u cjelosti.

Crnogorci i crnogorski Albanci, naseljenici Zadra i okoline:
1. Smira (Perović)
2. Gesgenovich => Gesgen => Petani (naseljen iz mjesta Briska)
3. Margiecevich => Margieci => Curkovic(naseljen iz mjesta Briska)
4. Gio (vanni) de Giovo => Jovic (naseljen iz mjesta Šestani)
5. Pero Prence => Prendja
6. Sencije =>Senzia, Senza => Kotlar (Bar)
7. neki Marušić postaje Paloka (nadimak) poslije: Pave Marusić
8. Nicolo (Nikola) Andjelović i Jacomo Gugha (naseljeni iz mjesta Široki)
9. Don Ivan Kampsi ‘’dekan od  Zadra’’, Arhibiskup, naseljen iz mjesta Skadar
10. Vladani iz Skadra, one branch postaje Vladovich, and Maršan.
11. Članovi familije Ivana Murića postaju: Kalmeta (selo Kelmeti u Albaniji)
12. Biskup Vicko Zmajević iz Perasta
13. Dvije familije Jelenković porijeklom iz mjesta Zubac ili Zubci (familije Staniše
i Viška (Vicka) Jelenkovića (prva migracija)
14. Crnogorske familije (druga migracija) Frano Popović, Rade Skoplja i
Vuka Zanković iz Spiča.
15. Miloš Jelenković iz mjesta Žabljak. Duro (Đuro) Živkovic (iz Krivošija)
16. Nika(o) Matešić, Luka Lukić (pojedinačno doseljeni)
17. Niko Duro (Đuro) Peranović (iz Bara)

 

-Ostala u arhivskoj građi pominjana imena naseljenika porijeklom iz Bara i crnogorskog primorja:

  1. Luca Bitri (10 članova familije)
  2. Joch Mar Bitri (7 članova familije)
  3. Stipan Nicag (Nic…) I Dicach (2 člana familije)
  4. Marco Radoicevich
  5. Nicola i braća Bergella (4 članova familije)
    -gore navedeni sa porijeklom iz mjesta ‘’Sestani and Picnic’’
  6. Gin from Ducatia, Luche Chelmendi Jure Mihahi (Mikaki).
  7. Giacov Giunghi, Simon Zanachi (Zanchi) Nicolo Junci (vjerovatno Giunghi) Marco Delvesi (rođen u mjestu Sapa ”Lješ”)
*Crnogorski glasnik, XII/2011, 70, 38-39.

 

Fotografija Zadra preuzeta sa sajta: http://www.tzzadar.hr/