U izdanju Crnogorskog kulturnog foruma – Cetinje, izašla je početkom 2021.godine, knjiga MATARUGE I MATARUŠKI KRAJ KROZ VRIJEME, autora Mija Janjuševića.
Milorad Joknić, recezent knjige Mataruge i mataruški kraj kroz vrijeme, u svojoj recenziji knjige ističe:
Knjiga Mataruge i mataruški kraj kroz vrijeme Mija Janjuševića je rezultat obimnog i bogatog istraživačkog opusa autora sa naznačenim tematskim cjelinama i periodizacijom sadržaja, čime je ispunjen osnovni metodološki zahtjev sistematičnosti i hronološke gradacije sadržaja.
Autor polazi od osnovnih postulata biofizičke antropologije i koristi ih u objašnjenju društvenih, istorijskih i kultuirnih uslova u kojima se čovjek, na zadatoj prostornoj dimenziji, raznim oblicima aktivnosti u različitim fazama razvoja, potvrđuje kao društveno biće i ličnost. Očigledan je i antropolioški pristup koji prati najraznovrsnije vidove odnosa između čovjeka i njegovog svijeta i onoga što se događa u njegovoj životnoj sredini. Autor nije ostao u domenu filozofske antropologije koja se bavi najopštijm pitanjima ljudske egzistencije, već nudi obilje podataka čijom operacionlizacijom potkrijepljuje sve iznijete konstatacije. Geografsku sredinu, koju je uzeo za predmet istraživanja, autor posmatra u interakciji čovjeka, prirode, istorije i ekonomskih i demografskih promjena, odnosno metanastazičkih kretanja stanovništva i njegovog porijekla.
Učinjeno je ono što po svom obimu, tematskoj raznorodnosti i slojevitosti zahtjeva angažman autora različitih profila na bazi čega je dao potpunu sliku etnografsko-etnološkog života našeg sela i demografskih kretanja u njemu, naročito u poslijeratnom razdoblju u kome su se desile značajne društveno-ekonomske promjene koje su zahvatile i sela.
Rad tretira relevantni aspekt geografskih odlika prostora Mataruga, prošlost i nastanak mjesta, ostatke starih kultura, porijeklo stanovništva, rodoslov bratstava, istoriju, narodni život, običaje i tradiciju. U središtu interesovanja autora su oslobodilački ratovi, Balkanski ratovi, Prvi svjetski rat, Drugi svjetski rat, poslijeratni perod, formiranje vlasti u mjesnom centru, školstvo. Predmet pažnje bila je i takozvana AB revolucija i stav Mataružana prema tom događaju i njihova prestrojavanja u prepoznavanju duha vremena. Autor s pažnjom prati i analizira revitalizaciju sela i orijentaciju mladih za privređivanje na selu u duhu novog vremena.
Ljudi i njihova zanimanja, način privređivanja, umjetničke sklonosti, pjesnici, ljudi od nauke, prirodne rijetkosti, takođe su našli mjesto u ovoj sadržajno bogatoj i zanimljivoj knjizi ne samo za one koji žive i koji su porijklom iz Mataruga već za sve one koji istražuju prošlost. Cjelokupni sadržaj knjige koji nudi autor višestruko je zanimljiv za više naučnih disciplina: istoriografiju, demografiju, sociologiju, etnologoju, etnografiju, antropogeografiju. Tu su i istorijski i literarni zapisi o pojavama i događajima, zanimljive priče o ljudima i njihovim zanimanjima, njihovim psihološkim profilima.
Težnja za objektivnim predstavljanjem stanja, potkrijepljena obiljem argumenata i fotografija, osnovni je princip na kome je autor utemeljio ovaj rad. On ne pretenduje da kaže sve detalje već bilježi ono što se ne može osporiti uz obilato korišćenje arhivske građe i drugih relevantnih izvora.
Imajući u vidu sveobuhvatnost teme na definisanoj prostornoj dimenziji istraživanja i uspješan pristup autora u dokazivanju brojnih tvrdnji putem obezbjeđenja podataka iz relevantnih naučnih izvora, smatram da je ovaj rad značajan prilog zavičajnoj kulturno-istorijskoj baštini, što višestruko opravdava interesovanje svakog izdavača za njegovo objavljivanje.
Boro Cimeša, publicista i izdavač, u osvrtu – pogovoru na ovu knjigu iznosi:
Ovim djelom, zavičajni pisac i publicista Mijo Janjušević, je na krajnje afirmativan način predstavio Pljevlja i svoj zavičaj Mataruge. Ovom monografijom leksikografskog i enciklopedijskog karaktera, autor razvija naučni pristup predmetnoj temi. Drugu dimenziju djela čini njen estetski dignitet, na koji se dograđuje popularno publicistički stil saopštavanja bogatog sadržaja ove studije. Knjiga se svojim vrijednostima i saznajnim valerima uzdiže do univerzalnog nivoa recepcije za sve njene recepijente od prosječnog do akademika. Janjuševićeva monografija konkretni je primjer i egzemplar, kako treba u metodološkom, istoriografskom, kulturološkom i društvenom smislu realizovati ovako kompleksne projekte. Autorov pristup razmatranoj temi je svestran i sistematičan. On istražuje, elaborira i realizuje etnogenezu, istoriogenezu i naciogenezu drevnih Mataruga, koji su se kroz svoj istorijski vjekovni hod kao starinci na tom prostoru sintetički spojili sa novodoseljenim Slovenima, gradeći novi etnoamalgam. Takvi su bili svi istorijski etnogenezički procesi na prostorima Balkana. Autor temu razrađuje kroz sve tri vremenske dimenzije. Kroz prošlost, sadašnjost i sa pogledom na budućnost. Pri tome, autor ugrađuje i četvrtu dimenziju stvarnosti-znanje, koju je slavni Frensis Bejkon definisao u pokretačku snagu i energiju svjetske istorije (scientia potentia est). Temeljna osnova knjige je na fundamentu znanja, nauke i istine. Argumentovanost knjige počiva na neopovrgljivom znanju, korišćenju izvora i literature, koji su dokazani i dokazivi, fotodokumentaciji, dokumentima i faksimilima o procesima, pojavama, ličnostima i događajima, izvodima iz literature, citatnošću i intertekstualnošću. Knjiga sadrži objavljenu i neobjavljenu arhivsku građu, recenziju stručnog recenzenta, metodologiju, faktografiju i teoriju ovog istorijskog kraja.
Janjuševićeva knjiga je spomenik zavičaju i Pljevljima, afirmišući ih kao most saradnje između Crne Gore i Srbije. Ona je model kako se pišu naučne i ujedno publicističke studije i monografije u sadržinskom i jezičkom smislu, kojim reafirmiše lokalno jezičko blago, crnogorski jezik, ali i lingvističku riznicu štokavskog dijasistema…
Be the first to comment